Spreekrecht toehoorders

Prima, dank u wel. Dan behandelen we die bij de kadernota en dan hoeft u hem nu niet te melden.

Dan ga ik naar het spreekrecht van de toehoorders. Ik heb de sprekerstafel. Op deze zijde staan. Ik geef het woord aan mevrouw Steens, gaat uw gang, mevrouw Steens. U bent als eerste aan het woord? U wilt het omdraaien? Dat mag. Maakt niet uit, mevrouw De Bruine, gaat u gang. U heeft 10 minuten. De rechterknop, u krijgt assistentie. Ja, ja, hij doet het.

Gaat uw gang.

Beste leden van het algemeen bestuur, waterschap, goedemorgen. Ik zeg dat niet vaak. Het is wat vroeg, en daar kom ik op terug. Ik spreek hier vandaag in als burger die steeds ongeruster wordt. Niet omdat het 35 of meer graden Celsius is in Limburg, wat de waterkwaliteit van onze rivieren en beken niet ten goede komt. Niet omdat de blue rubbers van Extinction Rebellion hier zijn om te protesteren tegen de vervuiling van de Maas met microplastics, zware metalen en kankerverwekkende stoffen door een niet nader genoemde partij ook om 8 uur 's ochtends van de hitte bijna in katzwijm vallen in hun kostuums. En niet omdat dit alles onderstreept hoe urgent het is maatregelen te nemen tegen klimaatverandering en toenemende droogte en aan de andere kant van de medaille tegen extreme neerslag. Daar zou later vandaag lokaal weer sprake van kunnen zijn. Maar dat terzijde. Ik ben hier naar aanleiding van de voorjaarsrapportage 2025 van waterschap Limburg en daar staan zeker zaken in die ik toejuich. Logisch. Ook waterschap Limburg bestaat uit mensen die liefst schoon en veilig drinkwater uit de kraan zien komen. Op elk moment dat ze dit nodig hebben. Maar beschikbaarheid van schoon en veilig drinkwater is ook in Nederland niet vanzelfsprekend meer. In de voorjaarsrapportage trokken met name het programma 3 waterkwaliteit en ecologie en programma 4 zuiveren en waterketen mijn aandacht. Bij waterkwaliteit lezen we dat geen van de 42 waterlichamen in Limburg voldoet aan de kaderrichtlijn water op basis van heptachloor en gebromeerde difenylethers. Een hopeloos woord. Dat is de conclusie van metingen in 2021. Recentere gegevens lijken niet beschikbaar. Voor degenen die op school zo snel mogelijk afscheid hebben genomen van scheikunde als eindexamenvak: heptachloor is een insecticide, een chloorhoudend bestrijdingsmiddel dat sinds 1984 verboden is in de EU omdat het waarschijnlijk carcinogeen is. Toch komt het 41 jaar na dato nog altijd of weer voor in Limburgse beken en rivieren. Gebromeerde difenylethers, voor het gemak PBDE's, zijn vlamvertragers die zich stapelen in vetweefsel en naast carcinogeen waarschijnlijk ook hormoonverstorend zijn. Ook hierbij is in Limburgse wateren sprake van te hoge waardes. We zitten midden in een hittegolf voor de mensen die denken lekker even verkoeling te zoeken in Limburgse beken en rivieren. Geen goed idee. En dat is serieus. Deze twee stoffen alleen al vormen een bedreiging voor de gezondheid van mens en dier. En zelfs als we ze buiten beschouwing laten, voldoet maar 33% van de Limburgse wateren aan de KRW. Hier kan ik als burger niet anders dan opnieuw en met klem vragen om toepassing van het voorzorgsprincipe bij de verlening van vergunningen tot lozen van schadelijke stoffen. En voor adequate handhaving. Een kind kan snappen dat schadelijke stoffen die je niet loost in Limburgse beken en rivieren er ook niet uitgehaald hoeven te worden op kosten van de gemeenschap om nog acceptabel drinkwater te kunnen leveren. Het is een open deur dat het cumulatieve effect op de gezondheid van individuele schadelijke stoffen onderbelicht en onderschat is. De som is meer dan het geheel der delen. En toch blijken burgers deze open deur keer op keer te moeten intrappen. De lobby van multinationals is meedogenloos en heeft het oor van gemeentelijke, provinciale en landelijke bestuurders. Grote chemieconcerns hebben diepe zakken en kunnen denktanks financieren die beleid ontwikkelen dat hen bevoordeelt. En PR/greenwashingscampagnes zijn state of the art. Te veel bestuurders en overheden laten zich niet alleen graag overtuigen door de welbespraakte beschaafde dames en heren lobbyisten. Ze laten ons als maatschappij een oor aannaaien. En bij protest hiertegen is de reactie voorspelbaar: ontkennen, bagatelliseren, traineren, framen van demonstranten als het probleem, aanvullende onderzoeken, overlegtafels. Komt het u bekend voor? Mij wel. Wat rest burgers die dat met lede ogen aanzien? Dit: een paar minuten inspreektijd in uw vergadering voor u weer overgaat tot de orde van de dag. Hè hè, dat waren ze weer, de onvermijdelijke milieu- en klimaatactivisten. Het is die houding die ik ook in deze vergadering wel geëtaleerd zie, die mogelijk net zo ziekmakend en schadelijk is als de zeer zorgwekkende stoffen die het Limburgse oppervlaktewater vervuilen. Dus nu ik hier toch ben: ook de volgende pijnpunten in volstrekt willekeurige volgorde vielen me op in uw voorjaarsrapportage. Het 100.000 bomenplan. Er is geen budget voor in 2026. De teller blijft steken op 25.000 bomen. Het contrast met de bedragen die in 2025 beschikbaar komen voor de ombuigingstaakstelling binnen de fusieorganisatie WLWBL kan bijna niet groter. Een ander punt: het aantal gemeenten met overstorten van ongezuiverd rioolwater blijft te hoog. Het beoogde doel voor 2027, dat is nu al bekend, wordt niet gehaald. De waterschapsverordening lijkt voorlopig niet te worden geactualiseerd/aangepast. En jammer, maar helaas: kwestie zonder normen voor directe industriële en agrarische lozingen van ongezuiverd water op de watergangen, geen basis voor handhaving. En als laatste: een kwart van de Limburgse rioolwaterzuiveringsinstallaties voldoet niet aan het Limburgs Effluentbesluit. Hiermee laat ik u weer aan het werk gaan. Er is genoeg te doen. Dank u wel voor uw misschien niet geheel onverdeelde aandacht. Sommige van u waren afgeleid en dat is begrijpelijk. Het is zoals gezegd best wel warm, maar not to worry, wij komen onze zorgen opnieuw uitspreken tot ze weggenomen zijn. Wij nemen als burgers onze verantwoordelijkheid en geven graag invulling aan het mantra van Waterschap Limburg: iedereen is waterbeheerder. Dank u wel.

Dank u wel, mevrouw De Bruine. Ik vraag de vergadering over naar aanleiding van wat de inspreekster heeft gemeld. Nog vragen zijn. Zijn er vragen voor de inspreker? Mevrouw Kaanen, gaat uw gang.

Ja, dank u wel. Ik wil u allereerst bedanken voor uw aanwezigheid en voor uw inspraak, want die komt zeker aan bij onze fractie en wij delen ook deels zeker uw zorgen. En natuurlijk proberen wij binnen ons werk te doen wat we kunnen, maar ik heb in ieder geval nog een vraag aan u: wat zouden wij volgens u nog extra kunnen doen? De vergunningen die het waterschap afgeeft zouden strenger, strikter en veel beter gehandhaafd moeten worden. De vergunning van bijvoorbeeld Chemelot zou vernieuwd moeten worden. Stoffen die Chemelot op dit moment mag lozen op basis van de vergunning van het waterschap kunnen prima uit het water gehaald worden, maar niet door Waterbedrijf Limburg, niet op kosten van de gemeenschap. Laten bedrijven dat zelf doen. De processen zijn er en waar ze ontbreken, bijvoorbeeld voor de stoffen die door tankcleaningsbedrijven geloosd zijn en die heel moeilijk of in totaal niet uit het rivierwater kunnen worden weggezuiverd, die horen daar niet.

Dank u wel.

Van het waterschap verwacht ik dat het voorzorgsprincipe zwaarder weegt dan de belangen van individuele bedrijven.

Dank u wel voor hetantwoord, mevrouw Hilders.

Ja, dank u wel, voorzitter. Ik heb ook nog een vraag. U noemde zojuist het voorzorgsprincipe. Mijn fractie vindt dat ook heel belangrijk en heeft er ook al veel vragen over gesteld. We krijgen dan niet heel erg bevredigende antwoorden, zo van: dat doen we binnen het kader van de huidige wet- en regelgeving. En dan schiet je dus eigenlijk nog niet zo heel veel op. Wij ondersteunen van harte dat er weer wordt gedaan met het voorzorgsprincipe en de best beschikbare technieken. Heeft u ook nog suggesties hoe we de best beschikbare technieken beter zouden kunnen benutten?

Dank u wel voor uw vraag, mevrouw Hilders vraagt aan u of er naar uw idee nog best beschikbare technieken zijn die op dit moment nog niet in beeld zijn. Kun je een microfoon even indrukken? Rechte knopje geeft niet.

Ik ben geen expert in dat soort technieken. Er zijn zeker mensen die daar wel van de hoed en de rand weten, maar daar ben ik er niet één van. Dus die vraag kan ik niet beantwoorden. Sorry.

Dank u wel voor uw antwoord. Ik kijk de vergadering rond en zou u de microfoon weer uit willen doen? Dank u wel. Ik denk dat we voor u rond zijn. Dank u wel, mevrouw De Bruine. Mevrouw Steens, aan u het woord.

Yes, nou geacht bestuur van het waterschap. Vandaag hebben wij iets voor u meegebracht, pak het er even bij. Een emmer water rechtstreeks uit de lozingsbuizen van Chemelot hebben we van de week afgetapt. Dit is het water dat u met uw handtekening de natuur instuurt. Nou, je ziet misschien al dat het niet heel fris is. Ik zie allerlei plastics en allerlei stoffen die daar denk ik niet in horen. En het meeste zien we niet. Dat weten we ook. Maar volgens uw vergunningen is dit geen afval. Dit mag gewoon de rivier in, ons drinkwater in. Maar als ik deze emmer nu hier buiten zou leegkeren, dan ben ik strafbaar. Milieudelict, het enige verschil is uw paraaf. Dus we laten hem hier staan en onze vraag is, wat gaat u hiermee doen? Gooit u hem weg? Dan pleegt u een milieudelict. Laat u hem staan, dan hoop ik dat hij u eraan herinnert dat u verantwoordelijk bent voor elke druppel troep. Deze troep die u met uw handtekening de natuur in loodst. Nou, dit is dus wat er overblijft als hij straks allemaal weer naar reis gaat, troep waar niemand nog vanaf komt, behalve er weg te kijken. Maar dit is dus wat u de natuur in stuurt. Elke dag weer. Wat is uw verantwoordelijkheid? Druppelvulde huppel. En, wat zit er in deze emmer? 631 vergunde stoffen, waaronder vele zorgwekkende stoffen. En nog veel meer onbekende stoffen, een deel kunnen we niet eens meten, te laag voor detectie. Maar dat betekent niet dat het er niet is. Het betekent dat het in ons drinkwater zit, in de natuur en de vissen en de bodem, in ons bloed. En wie controleert dat? De vervuiler zelf, Chemelot meet, Chemelot rapporteert en u zet er een stempel op. Er is weinig transparantie. En niemand weet wat er werkelijk geloosd wordt. Nou, één ding is zeker, het belandt in ons water, onze natuur en in ons lichaam. En dit waterschap dat wettelijk gezien ons water moet beschermen, faciliteert dat systeem. Geen harde voorwaarden, geen effectieve controle, geen sancties bij herhaalde overtredingen. Het is niet alleen een papieren fout, het is een keuze, een politieke keuze die u keer op keer maakt. Want deze emmer is nog maar een druppel van wat werkelijk de natuur instroomt, dag na dag, jaar na jaar. Het is zoveel meer, niet alleen van Chemelot, maar van een heel systeem waarin vervuilers hun gang kunnen gaan terwijl u toekijkt. Maar zo doorgaan, dat kan niet meer. Het waterschap dat tot voor kort met twee vingers in de neus ons oppervlaktewater beheerde, is in een nieuw tijdperk gekomen. Een tijdperk van structurele droogte. We zitten midden in een hittegolf, verwoestende pieken bij vervuiling die zich opstapelt in bodem en rivieren. Een tijdperk waarin wereldwijd gevochten gaat worden om het nieuwe goud, schoon drinkwater. Uw taak, bescherming van ons oppervlakte- en grondwater, is moeilijker en wordt nog moeilijker, maar het is ook urgenter dan ooit. En laat dat nou precies zijn waar u collectief in faalt. De Europese Kaderrichtlijn Water verplicht u om het grondwater en oppervlaktewater te beschermen, de kwaliteit te verbeteren, zuiveringsinspanningen te vergroten, maar het tegenovergestelde gebeurt en dat is falen in de kern van uw taak. Al met al, een incompetent en vleugellam waterschap is wat wij zien. Jullie kunnen vergaderen tot jullie een ons wegen, de staat kan hier nog miljarden in pompen, maar zolang die motivatie ontbreekt, verandert er niks. En blijven vervuilers gewoon vervuilen. Jullie zijn met hier en daar een enkele uitzondering een bestuurlijke uitwas van incompetentie en eigenbelang. Een weeffout van de democratie. Juist een bestuursmiddel als het waterschap zou het roer radicaal om moeten gooien en eindelijk in actie moeten komen. Echt in actie moeten komen, want de ontwikkelingen zitten in een stroomversnelling en het waterschap moet daarop anticiperen. En dat doe je niet door waarschuwingen te negeren of te ontkennen. Maar uw reactie is afwijzend, formalistisch, defensief. U probeert kritische burgers niet te betrekken, maar juist te weren op elke mogelijke manier. Wij willen belangrijke zaken agenderen, zoals glyfosaat, wateroverlast, blinde vlekken in de controle van het chemicaliënvervoer en tankreinigers, verkeerde interpretatie van gegevens naar onder andere cumulatieve gevolgen, inname stops van drinkwater door slechte kwaliteit. Het niet halen van de Europese Kaderrichtlijn Water. En uiteraard de criminele lozingen van 631 vergunde chemicaliën en nog meer onbekende stoffen door Chemelot in de Maas. Maar inspreken mag alleen over uw gekozen onderwerpen of als het zoals vandaag toevallig eens op de agenda staat, de eerste keer sinds twee jaar. Maar dit is niet wat een open bestuur zou moeten zijn. Het excuses dan. Wij volgen de regels. Maar de regels zijn geen morele vrijbrief. Ze zijn geen excuus om weg te kijken en u kunt ervoor kiezen om burgers ruimte te geven en u kunt ervoor kiezen om de vervuiling echt aan te pakken. U kunt het verschil maken, maar u kiest ervoor om dat niet te doen.

Want ik neem het hier even over, want als hoeder van het.