Kaumera - oprichten van en deelname aan coöperatie

En het brengt ons dan bij agendapunt 3.3, de coöperatie, oprichter van een deal, een deelname aan een coöperatie. En althans, ik denk dat u het onderwerp misschien even wil inleiden.

Nou, in ieder geval een korte inleiding even vooraf. Hier zit het integratietraject WBL een beetje dwars doorheen, door dit voorstel. Wij hebben in het voorjaar dit informatief op de agenda gehad van het DB. En toen hebben we het gesprek gevoerd over het feit, wie gaat nu in die coöperatie participeren, WBL of WL? En om te voorkomen dat er straks allerlei juridische dingen moeten worden opgelost, nadat er net allemaal bij de notaris statuten enzovoort zijn gepasseerd, hebben we toen gezegd: het lijkt handig in het kader van, hè, want het was een maand na het besluit ongeveer over de integratie, om dat nu maar gelijk zo te regelen. Dus u heeft op de agenda een stuk staan wat inhoudelijk gaat over WBL en het bijzondere is dat u het geld gebruikt van WBL daarvoor om dat te financieren. Dit geld is overigens beschikbaar, want er zit in de begroting van WBL jaarlijks ruim 2,5 miljoen voor innovatie en daar wordt deze reservering gewoon in meegenomen. Dus het heeft ook geen consequenties voor de begroting 2025 en verder, omdat die dekking er in feite al is. Dat wou ik even vooraf zeggen.

Dan ga ik nu inventariseren wie daar het woord over wil voeren. Dat is de heer Bax, mevrouw Erkens, de heer Richter.

We bij de heer Bax. Dank u wel.

Mevrouw de Voorzitter. Het omzetten van slib naar waardige grondstof, ja, dat kan Waterbelang bekoren. Maar dat sluit ook aan bij onze doelen als waterschap. Ik denk dat alle partijen hier heel positief tegenover staan. En op lange termijn kan het ook heel kostendekkend zijn of heel veel kosten besparen. Denk aan 20, 25% mogelijk slib verminderen. Een mooi inhoudelijk stuk, ook best wel uitdagend om te lezen zonder achtergrondkennis. En fijn dat er dan wel nog een toetsing is van de second opinion. Dank daarvoor. Maar ook de juridische en fiscale risico's, daar hebben we wel wat vragen over. Want ja, de eerste vraag is meer een procesmatige vraag van ja, wanneer wordt de publicatie van de aanbesteding verwacht? En op welke manier kunnen we als AB hier geïnformeerd in worden of wanneer en op welke manier worden wij hierin meegenomen in deze ontwikkelingen? Daarnaast zijn er ook heel veel risico's. Fiscale risico's, onduidelijkheden van ja, we gaan samen nu met een andere partij, Royal Haskoning, waar zitten de verantwoordelijkheden? Waar zitten de risico's en wie gaan die risico's dadelijk dragen? Dus ook, hoe krijgen we het? Hoe kunnen we dit aan de voorkant duidelijk krijgen en hoe kunnen wij ook in het proces, want we gaan dadelijk die coöperatie oprichten, hoe kunnen wij in dat hele proces continu blijven kijken naar hoe gaan wij om met die risico's? En welke risico's zijn er? En dan de vervolgvraag: mocht uit onderzoeken blijken dat de BV niet wenselijk is, wat is dan de status van de coöperatie? Tot zover. Dank u.

Wel en dan ga ik naar mevrouw Erkens. Ja dank u.

Voorzitter, meneer Bax heeft gelijk. Ook wij zijn positief over dit plan. Wat ons betreft een mooie stap richting een volledig circulaire economie, dus daar kunnen wij ook gewoon mee instemmen. We hebben wel nog twee vraagjes, slash zorgpunten. Ja, dat staat ook in het stuk dat we hiermee trachten te werken zonder negatieve impact op onze omgeving voor nu en toekomstige generaties. Maar ik heb dan toch nog wel wat vragen over de uitspoeling van het afval dat in dat slib achterblijft, zoals bijvoorbeeld medicijnresten, PFAS en microplastics. Want als we dit dus bijvoorbeeld gaan gebruiken als vervanger van kunstmest, dan komt dat denk ik ook weer op ons land terecht. Daarnaast staat er ook dat Kaumera 20 tot 35% minder slib oplevert, wat ervoor zorgt dat dat afgevoerd of vernietigd hoeft te worden. Maar ja, dat vinden wij best wel een behoorlijke bandbreedte. Hebben we wel enig idee wat het voor ons waterschap voor een percentage zou kunnen zijn en kunnen we dan ook wel een eerste inschatting maken wat het ook financieel zou kunnen betekenen, zowel voor de opbrengst als ook de reductie in kosten voor afvoer en vernietiging? Dank u wel.

U wel, mevrouw, even kijken nee, de heer Haagen.

Ook de fractie van de Partij voor de Dieren ziet het project wel zitten. We hebben ook een aantal vragen. Enerzijds sluit ik helemaal aan bij de vraag van mevrouw Erkens: in hoeverre is Kaumera niet slecht voor het milieu en weten we precies wat er straks aan stoffen in zitten die mogelijk als ze in het milieu terechtkomen daar een negatieve invloed op hebben? Dat is één vraag en daarbij sluit ik helemaal aan bij mevrouw Erkens. De tweede vraag staat daar los van en dat gaat over de startup BV. Die startup BV is een samenwerkingsverband tussen het collectief van die zes waterschappen, misschien komen er later nog wel meer bij, en Royal HaskoningDHV. Dit samenwerkingsverband in die startup BV wordt voor vijf jaar aangegaan. Wat gebeurt er daarna, is mijn vraag, want er zijn natuurlijk twee opties. Die startup BV is geweldig succesvol en er wordt overal enorm gevraagd naar Kaumera voor de bouw en andere toepassingsmogelijkheden. En hoe gaat het dan verder? Blijven we in die fifty-fifty of niet? Het kan ook zijn dat het een failure wordt en dat het niet lukt om Kaumera te vermarkten. En wat is dan de afloop? En daar lees ik niets over in deze stukken.

Waren uw vragen, dan ga ik naar de heer Voesten meer. De heer rechter, sorry, de heer Richter. Ja, dank u.

Mevrouw de Voorzitter, ja, ook onze fractie zegt het de nieuwe methode om slib te verwerken toe, hè? Het kost, het gaat minder kosten, maar het belangrijkste is ook dat er minder CO2 wordt uitgestoten. De heer Jansen had al in het begin heel even over de innovatiebudget van WBL. Wij vroegen ons inderdaad af, nu gaan wij als ABBL beschikken over een budget van WBL. Zou dat niet formeel toch nog ook even aan het AB van WBL moeten worden voorgelegd? Gewoon om de juridische problemen te voorkomen. En dan wordt gekozen voor een coöperatie waarvan alleen waterschappen lid kunnen worden. De vraag die wij hebben als LV50 is, voldoen we nou wel of niet aan die aanbestedingsvrijstelling? Horizontale samenwerking, want dat was nog wat onduidelijkheid over in het stuk. Dan hebben we begrepen dat er een samenwerkingsovereenkomst komt met Royal Haskoning en de vraag die dan bij ons opkomt is, van ja, hoe zit het dan met eventuele staatssteunproblematiek? Is hier wel sprake van of geen sprake van? Dat missen we eerlijk gezegd in de beide juridische documenten die bij dit stuk zaten. Dan wordt ook verwezen in de stukken naar de tweewegenleer en die zegt dat overheidsinstanties primair moeten kiezen voor publieke samenwerking. Daarvoor is naar onze mening die gemeenschappelijke regeling voor in het leven geroepen en ze heeft verschillende vormen van gemeenschappelijke regelingen. En de vraag is dan concreet ook, waarom is het daar niet voor gekozen? Omdat in de memo van Dirkzwager op pagina 4 nadrukkelijk staat dat in de statuten niet benoemd mag worden, de beoogde samenwerkingspartner Royal Haskoning. Dus dan denk je bij jezelf, ja, we sluiten het van de ene kant uit. En bij een gemeenschappelijke regeling heb je dat probleem niet, want dan sluit je gewoon een contract met Royal Haskoning. Daar heb je altijd de beleidsmakers. Ook trouwens, het staatssteunproblematiek heb je dan niet. Ja, dan wordt er inderdaad gezegd van we gaan als coöperatie als die er komt werken via de PNC-cyclus, conform de Wet gemeenschappelijke regelingen. Hetzelfde geldt voor de afbouwregeling, ook conform de Wet gemeenschappelijke regelingen. Ja, waarom kiezen we daar niet voor een gemeenschappelijke regeling? Tot zover, Voorzitter. En

De afgelopen tijd toch maar even gedoken in het hele Kaumera-verhaal als vak ****** en ik heb even in de papieren gekeken van de universiteit in Delft, die Mark van Loosdrecht, slimme jongen, en die heeft dat allemaal ontdekt. Zeg maar dat Kaumera-verhaal. Er zitten wat haken en ogen aan natuurlijk en Rodenhuis Koning heeft toen in die tijd zijn hele onderzoek mede betaald, samen met de overheid en die hebben daar ook patent op aangevraagd op het Nereda-systeem. Maar nou gaan we dadelijk Kaumera maken en nou zijn we afhankelijk van het Nereda-systeem van Van Haskoning. Dus dat neigt ook een beetje naar of dat wel onafhankelijk genoeg is. Ik heb er toch nog wel een technische vraag. Ik weet dat ik vandaag even geen technische vraag moet stellen, maar. Als je het slib gaat reduceren, dan ga je er voedingsstoffen uithalen. Dan wordt dat slib wat overblijft misschien wat duurder omdat er weer te kunnen verwerken. Ook zal er bij slibvergisting zal er ook minder opbrengst zijn, dus die slib wordt waarschijnlijk weer duurder omdat weer weg te brengen. Wat er overblijft is er ook meegerekend met die reductie aan voedingsstoffen. En het slib, dat was mijn technische vraag even. Dank.

U wel en dan ga ik voor beantwoording naar de heer Jansen. Sorry, misschien.

Moet ik even bij die laatste beginnen. Want dat komt vanzelf ook bij een andere uit. Er is maar één zuiveringssysteem. Er is maar één zuiveringstechniek, moet ik zeggen, namelijk Nereda, die Kaumera oplevert als product. Dus het is niet zo van: wij willen ons koppelen aan RHDFV. Nee, RHDFV, die patenthouder is van die Nereda, heeft ook een belang, want anders zouden ze niet net zoveel als die zes waterschappen in die BV willen stoppen om te zorgen dat we dit gaan doen. Kaumera is een product van een Nereda-reactor, niet van een gewone slib, een ATEX zoals wij die heel veel zuiveringen hebben, een gewone slibverwerking die in een continu flow vuilwater omzet in gezuiverd afvalwater. Dus alleen de koppeling. De Nereda-Kaumera is een mogelijke koppeling. In Kaumera zit geen slib. Kaumera is een biopolymeer die zich vormt om de slibkorrel die in het Nereda-proces de zuivering regelt en het bijzondere van die slibkorrel is dat hij anders is opgebouwd als in een klassieke zuivering. Laat ik het zo maar even noemen. In een klassieke zuivering heb je een aerobe en een anaerobe fase. De slibkorrel onder Nereda doet dat in één korrel. Die heeft een positieve kant en een negatieve kant, maar zo moet je het niet zeggen, want het gaat over zuurstof. Dus het is een ander zuiveringsproces. Dus waarom wij dit hele traject verkennen met Royal Haskoning en het toch heel duidelijk knippen heeft alles te maken met het feit dat de achtergrond is. We hebben een Nereda-zuiveringen. Daar komt slib vrij. Die slib blijkt een meerwaarde te hebben omdat er een biopolymeer zich vormt om die slib en die biopolymeer is te vermarkten. Dan ontstaat er een probleem, want wij hebben waterschappen waar mensen werken die die technologie allemaal fantastisch vinden, maar dat zijn geen marketeers. Dat zijn geen mensen die weten hoe ze een markt moeten bewerken die niet de hele tijd aan tafel zitten, zes keer per jaar bij wijze van spreken bij bij oma Piet, omdat Piet misschien wel denkt van dat hij het kan gebruiken, maar hij moet eerst nog overgehaald worden of overtuigd of je moet proeven gaan doen, enzovoorts. En dat willen we juist buiten de community brengen. Dat hele proces van ook technisch onderzoek hè? Er gebeurt nog steeds continu technisch onderzoek met Kaumera op de universiteit om te kijken van: zijn er nog nieuwe toepassingen? Als we iets ermee gaan doen, kunnen we dan nog een andere toepassing weer realiseren die voor de markt interessant is? En nu hebben we het over een paar hele primaire brandvertragers. We hebben het over biopleures, huidje om lang langzaam werkende meststof. Daar zit nu plastic omheen. Dus ze zouden heel blij mee moeten zijn dat je dus daar een vervanger voor hebt, zodat als je langwerkende meststof gebruikt in je bloemen in je potten op de terras bij wijze van spreken dat daar geen plastic meer in zit. Want u zult het vast wel eens een keer gezien hebben dat zo'n huidje leeg is als je dat soort meststoffen gebruikt en dat het huidje zelf er nog ligt. Maar daar zit dan gewoon. Het is alleen maar lege ruimte. Dat is de achterliggende gedachte van: er zijn toepassingen in de markt. We kunnen dit product winnen en hoe gaan we dat dan slim proberen te vermarkten? Waterschap Rijn en IJssel en Vallei en Veluwe zijn al langer met dit verhaal bezig. In Zutphen staat een Kaumera-winningsplant die dat uit industrieel afvalwater haalt. Dat is afvalwater wat van Campina afkomt. Heel eenduidig. De tweede stap is dus geweest. We moeten ook kijken hoe het is als we communaal hè, dus stedelijk afvalwater hebben, waar van alles in zit, wat in die melkafval niet in zit. Nou, dan moeten we eens even kijken. Ook dat blijkt te werken, levert een ook iets andere productverhouding op, maar het werkt gewoon wel. Wij winnen nog geen Kaumera. WBL wint nog geen Kaumera, wij produceren wel gewoon slib, maar dat wordt op dit moment net als de rest van de slib verwerkt, dus voor een deel dat wordt vergist. Als je bijvoorbeeld in Weert gaat kijken wat een Nereda-zuivering is, dan staat er ook een vergister. In Panheel staat geen vergister, want dat gaat naar een andere zuivering om vergist te worden, maar een deel van dat slib wordt voor een deel vergist en de rest wordt afgevoerd naar S&B of wat dan ook en wordt op dit moment verbrand. En dan zei ik zonde, want daar zit Kaumera in en ook die Kaumera verbranden we dus op dit moment. Wij willen wel die stap zetten om Kaumera te gaan winnen. Het is maar de vraag of we dat vanzelf gaan doen. We hebben hè? Dat heeft ook in de stukken kunnen lezen. Dat dan binnen de coöperatie afgewogen gaat worden van wie gaat nu iets doen om Kaumera te winnen? Maar dan moet er ook eerst markt voor zijn, dus voor ons is dat als Waterschap Limburg pas interessant als er ook markt is en vandaar die focus op dit moment van wij moeten naar markt gaan kijken en daarvoor hebben we die, omdat dat geen kerntaak van de waterschappen is en ook geen mensen zijn. Ja, bij sommige waterschappen lopen er wel eentje rond die er misschien een leuke hobbymatig vindt. Maar hier moeten gewoon professionals aan de gang, dan maken hier ook de koppeling met Aquaminerals. Want Aquaminerals, waar WBL ook aandeelhouder in is, die heeft ook grondstoffen die circulaire grondstoffen die vermarkt moeten worden. Dus we gaan ook die koppeling maken, maar we zullen zelf met personele capaciteit moeten komen. Dan ga ik even vooraan beginnen bij de heer Bax wanneer publicatie, hoe informeren? Wij hebben afgesproken binnen de samenwerkende waterschappen. Laten we het zo maar even doen, want het is nog geen coöperatie natuurlijk. Met de beoogde coöperatie dat we eerst bij de bestuurder langsgaan voordat we de volgende stappen gaan zetten. We willen eerst weten van wie gaat nu wel of niet meedoen? We zijn nu zes potentiële waterschappen die potentieel mee willen doen. Dat betekent ook dat we straks iets minder als één ton moeten gaan inleggen, maar dat is even een detail. En die zes waterschappen als daar bestuurlijk en een aantal besturen hebben daar al een standpunt over ingenomen. Als daar het gevoel is van het gaat de goede kant, dan gaan we die volgende stappen zetten en dan gaan we ook die publicatie doen, want die publicatie moet gewoon via Tendernet gebeuren en die ene publicatie en die andere is een toetsing die moet gebeuren. Die stappen gaan we pas zetten als we weten van we gaan op deze manier de goede kant uit. Wij gaan nu ook informeren tussen nu en het AB is. Als het goed is, zijn dan ook de statuten in concept klaar, dus dan krijgt u bij de AB-vergadering ook de statuten nog bij om daar kennis van te kunnen nemen van hoe dat eruit ziet. Dan zult u ook een deel meneer Bax van uw vragen beantwoord zien van, want die coöperatie gaat natuurlijk ook terugkoppelen naar de eigen waterschappen, dat dat gaat met een soort. Dat zal een soort managementrapport zijn of iets dergelijks, dan weet ik nog niet, maar dat gaan we daar nog allemaal in vastleggen. Dat wordt hard aan gewerkt op tijd. Als de BV niet kan, was uw vraag wat dan? Als de BV niet kan komt er geen BV. Dat is heel simpel. En dan moeten we een andere oplossing zoeken en dan even de stap zetten naar de vraag. Volgens mij was die van de heer Richter. Oh ja, want u had het over de gemeenschappelijke regeling. Er is aan de voorkant. Ik had u nog veel meer stukken kunnen aanleveren, maar nu was vaste weg kwijtgeraakt, maar er is dus al een tijdje een traject aan de gang om te kijken van wat is de beste juridische vorm om dit te gaan doen. En uiteindelijk is dit als de vorm lean and mean van de gemeenschappelijke regeling is ook een veel complexer. Beoordeeld om dit zo te doen en dan in de start-up BV de coöperatie 50% van de aandelen te geven en Royal Haskoning 50% van de aandelen. Dan zit daar de risico's in op dit moment nog niks, maar op het moment dat we echt besluiten nemen, dan zal je theoretisch risico's kunnen hebben. We brengen die voor u in beeld. Ze hebben nu in het verhaal van Dirkzwager staan ook een aantal kanttekeningen van let daarop let daarop en let daarop. Dus vanuit die insteek moeten we ook zorgen dat we al die dingen goed bewaken. Medicijnen in Kaumera vroeg mevrouw ergens, die medicijnresten zitten in het slib, maar niet in de biopolymeer, dus in het slib zelf. Wat ontstaat de kern van de Kaumera-korrel? Zeg maar eventjes. Als die afsterft, dan heb ik slib en ik heb nog steeds die polymeer en die polymeer ga ik winnen, maar ik ga dat andere niet winnen. Dat gaat in de reguliere weg. Wat met het huidige slib ook gebeurt. Dus op het moment dat dit. Deze polymeer een rol krijgt wat ik net zei bij langwerkende meststoffen, dan komt er geen medicijnresten, want die zit niet in de Kaumera-gel. Die gel is geschoond op dat moment overigens om die Kaumera-gel te moeten gebruiken, hebben we ook een proces te gaan, want het is afval en het moet een grondstof worden. Dus er zit ook nog een heel traject van toetsen laboratoriumonderzoek voordat er met rapporten erbij. Ook eens vergunning komt omdat is als grondstof weer in de markt te brengen. Is er voor WBL dan al een opzet gemaakt? Nee, wij weten dat we Kaumera produceren op vier zuiveringen. Simpelveld, Panheel, Stein en Weert. Dat zijn de Nereda-zuiveringen dus dat produceren we ook Kaumera-slib. Dan zouden we Kaumera kunnen gaan winnen, maar dat doen we pas als er markt voor is. Als er vraag is uit de markt op dit moment wordt er iets van. 400 ton of zo door de twee andere waterschappen potentieel aantala is er beschikbaar. En daar zit van allerlei productontwikkeling toch onder, maar dat is nog voldoende om de markt te bedienen op dit moment. Maar komt er volgende week een klant ergens uit het buitenland? Die zegt, hé, dit is voor mij interessant, doet u mij even 1000 ton? Dan is er wel een probleem, want zoveel produceren we op dit moment op jaarbasis niet. De andere twee waterschappen dan? De heer Hagen ook over de BV vijf jaar en dan. Ja, de insteek is vijf jaar en het is niks, dan is dat de dood voor de BV. Zoals we nu tegenaan kijken, meneer Hagen, laat ik dat heel eerlijk zijn. Vijf jaar en het is een heel goed product. Wat ons betreft verkopen we de BV klaar. Want dan de vraag is daarom is er ook heel duidelijk vijf jaar gezegd, er moet straks een besluit genomen worden. Er komt ook in de oprichtingsakte van de BV te staan dat die in 2028 in december gewoon dood gaat. Tenzij iemand de aandelen overkoopt en die kan dan zeggen van ja, ik heb nu een BV en die laat ik nog leven, maar dat is dat is wel de insteek. Dit is niet iets waar de waterschappen een levenslang mee bezig moeten zijn, want op het moment dat die BV rendabel is, leveren wij tegen een bepaalde prijs ons Kaumera-slib aan de BV, want dat kan alleen maar als je een Nereda-zuivering hebt. Dus er zit, daar zit een bepaalde koppeling tussen die twee trajecten. We zitten afhankelijkheid in, ja? Moet u de heer Richter het gebruik van het budget. Voorleggen aan het AB van WBL. Ik heb de AB-leden van WBL geïnformeerd. En ik hoef het niet voor te leggen, want het is gemandateerd aan de directie. Het budget beschikbaar stellen dus dit ligt niet bij het AB van WBL. Daarom heb ik ook geïnformeerd dit en dit is wat wij gaan doen en we gebruiken daar het geld van. Volgens mij heeft hij dit. Heeft u dat mailtje ook gehad? Van mij. En dan heeft u nog een aantal juridische aspecten. Ja, die juridische aspecten komen bij de uitwerking aan de orde en ik wil u ook best toezeggen dat het moment dat er een stap verder zijn en dat er nog nieuwe informatie is dat we met die delen en dat zal ongetwijfeld zelfs nog voor 29 november zijn. Want dit zit nu een beetje in de stroomversnelling. Dit is een beetje blijven liggen door de verkiezingen. Eigenlijk zaten we met deze informatietraject zouden we ongeveer bij u gekomen zijn in mei. En dat leek helemaal niet logisch met nieuwe besturen die er moesten komen, de verkiezingen en alles wat erbij hoort. Ja volgens mij het verhaal meer reden heb ik. Wat de

Onafhankelijkheid van Rode Hartkoning hebt u waarschijnlijk al gedeeld, daar

Daar hebben we volgens mij al gezegd, en midden slibvergisting heb ik ook gezegd. En ook grondstoffen terugwinning voor een stukje in de Kaumera zitten weinig grondstoffen die we daarna nog kunnen terugwinnen. En op het moment dat we Kaumera gaan winnen, doen we al iets heel circulairs natuurlijk. Wat was het?

U het bijgehouden heeft, is het goed. Ja, ik heb het.

Bijge. We gaan naar de tweede termijn en kijk wie daar nog iets wil zeggen, wil je nog iets zeggen, de heer Bax? De heer Woeste zie ik en de heer Richter. Andia Fusta. Dan begin ik eens bij de heer Voesten.

Meneer Jansen, ik had toch nog niet helemaal het antwoord op de vraag, maar je hoeft er natuurlijk ook niet heel technisch op in te gaan. Maar het uit het slib halen van Kaumera, wat voor slib hou je dan over? En wat zijn de kosten van dat slib om dat weer te verwerken omdat je de voedingsstoffen er in principe uithaalt? Die vraag had ik net gesteld. En onafhankelijkheid van Royal Haskoning, je bent afhankelijk van de Nereda-systemen. Ik denk toch dat dat neigt naar de toekomst van Nederland, dat wij allemaal de Nereda-waterzuivering gaan krijgen en dat de huidige rioolwaterzuiveringen er dan niet meer zijn en dat we allemaal in Nereda-systemen hebben. Maar ja, dat is een patent van de Haskoning. Dus ja, dan loop je natuurlijk wel het gevaar dat als een ander ingenieursbureau zo'n ding wil ontwerpen dat het niet mag omdat hij dat patent niet heeft. Dus je bent dan verplicht, dan ben je Royal Haskoning die die ontwerpen neer te leggen. Ja, dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn, denk ik.

Dank u, mevrouw de Voorzitter, ja, klopt inderdaad, meneer Jansen, dat mailtje heb ik als lid van het ABWBL gehad, maar ik ga dat even formeel willen de bevestiging krijgen dat dat zo is. Punt is voor mij betreft dan ook af. Ik had wel nog een vraag gesteld inderdaad over hoe dat eventueel zit met staatssteun wel of niet, dat kon ik in de stukken niet terugvinden. Ja, ik zou het wel op prijs stellen als er nog stukken zijn van het juridische voortraject. Het hoeft niet alles te zijn, maar dat toch zeg maar essentieel stuk. Te krijgen, ik heb de stukken gelezen, maar misschien dat dat toch nog eens een verhelderend stuk zou kunnen zijn wat je dan zeg maar ook daarbij kunt betrekken en ik zie graag de stukken, want ik zeg toe dat er nog voor de ABV ging. Nog andere stukken komen, met name de uitwerkingen. Daar ben ik inderdaad heel erg naar geïnteresseerd. Dus ja goed, dan wachten we dat heel even af, dank u wel en. Als laatste

Dank u wel, mevrouw de Voorzitter. Ik ben nog niet helemaal tevreden met de beantwoording van de vragen. Toch bedankt daarvoor. Mijn vraag was: als de aanbesteding van start gaat, hoe wordt het AB geïnformeerd? Wordt het AB geïnformeerd als het tot die aanbesteding zou leiden in ieder geval? Mijn tweede vraag is: stel voor in het traject met de coöperatie en we komen erachter dat de BV niet werkt. Wat is dan het effect? Want ik hoor u zeggen, dan gaan we een andere juridische vorm zoeken. Is dat juist of heb ik die verkeerd begrepen? OK. En dan tot slot mijn laatste vraag was: we gaan het traject nu aan, hoe kunnen wij de financiële risico's in dit traject waarborgen? Dus gaan we evaluaties houden, gaan wij bepaalde juridische medewerkers erop zetten? Hoe, hoe, hoe?

Hoe werkt dat? Hoe gaat dat werken, Marja?

Over de aanbesteding. Ja, dat kan ik u wel toezeggen, maar dat wordt een lastige. Er is overigens geen aanbesteding, hè? Er wordt een publicatie gedaan. Dat is een vooraankondiging. Mensen krijgen daar de kans op om te reageren. Dat is een wat bijzondere procedure op TenderNed. En als iemand zich dan meldt van dat wil ik ook, dan zal gekeken moeten worden of dat een kwestie van ik roep iets en kijk maar ik en ik maak het jullie lastig. Of het is echt zo. Dat wordt dan door de mensen die dit project aansturen, wordt dat opgepakt. Dus ik kan natuurlijk niet echt beloven, want ik heb dadelijk niet de regie over het moment dat dat gepubliceerd gaat worden. De financiële risico's, in feite de financiële risico's. Heeft u niet buiten de bedragen zoals hierin staan, want dit is waar wij in 5 jaar tijd zeggen van hier, deze afspraken gaan we aan. En het zal eerder andersom zijn, want op het moment of ja, dat zijn ook risico's. Maar er zou een situatie kunnen ontstaan dat door de coöperatie wordt gevraagd. Laatste op Limburg jullie hebben 4 kamerazuiveringen. Ga je eens een wininstallatie bouwen, want we hebben een markt voor 1000 ton van dat spul op jaarbasis en die hebben we nog niet bij elkaar. Dat zou de vraag kunnen zijn. Die komt altijd terug bij u, want dat is een investeringsproject wat op deze tafel altijd komt van is. En daar moet ook een business case onder liggen waarvan we zeggen, van ja, dit is dit is rendabel. Het kan niet zo zijn dat wij straks iets gaan doen voor de coöperatie wat geld kost, dat geloof ik niet dit. Initieel om de coöperatie en de startup op poten te zetten. Wel, maar daarna als we echt productie gaan draaien op verzoek van de coöperatie. Kan het niet zo zijn dat ons dat geld kost, moet overigens zeggen dat de twee waterschappen die begonnen zijn voor eigen rekening niet vragen om geld terug te krijgen van ons op dit moment wel als straks in de situatie is dat er een interessante markt is. Dan zeggen ze van, dan willen wij opnieuw aan tafel om te kijken van wat voor opbrengst uit die BV kan. Onze investeringen uit het verleden nog compenseren? Maar dat vind ik zou ik ook doen als ik dat waterschap was. Ja. Meneer Richter, ik zeg u toe dat als er voor de AB Vergadering nog relevante stukken zijn, dat ik zorg dat die aan het dossier worden toegevoegd. Ik zal ook afstemmen met de mensen die aan dit dossier gewerkt hebben of dat er in het verleden nog stukken zijn geweest. Maar u moet dat heel veel zien als concept en dan stapje zetten, vergaderen erover. Oh maar dan willen we dat uitgezocht hebben en dat uitgezocht hebben, dus het zijn niet kant en klare stukken, dat zijn meer werkdocumenten.

Bij een Turks voorzitter, ja, inderdaad, zeg maar op een gegeven moment is dat uitgekristalliseerd. Meestal is dat stuk net ervoor, zeg maar, voordat dat dat. Dat is meestal het interessantste stuk, want daar staan er ook nog een paar punten in die dan uiteindelijk op een gegeven moment afvallen. Dat stuk is inderdaad meestal interessant. Je hoeft niet vanaf dag één alle.

Slagen en natuurlijk dag één zaten wij als WBL er nog niet bij. Ja, het verhaal van de staatssteun. Dat is precies wat hier nog uitgezocht moet worden, wat ook in een motie in het verhaal van Dirkzwager staat. Er zijn nog een aantal dingen waar we mee bezig zijn. Er lopen parallelle sporen, dus op een gegeven moment hebben we gezegd, ja, dat moet nog wel uitgezocht worden. We gaan toch naar de besturen om te kijken van hoe hun erin zitten, hoe hun dat vinden en die dingen worden uitgezocht. En op het moment dat daar iets uitkomt, wat ons niet past, ja, dan zitten we weer aan tafel met zes en dan krijgt u dat ook weer van mij te horen. Ja, inderdaad.

Dat dat stuk dat ontbrak nu net aan het hele verhaal dus. Maar goed, het staat op het netvlies. Ja absoluut.

En dan nog de vraag van de heer Voesten over de onafhankelijkheid, slash afhankelijkheid. Ja

Ja, en het missen van de voedingsstoffen zegt u eventjes, hè? U zegt je haalt er iets uit, dus er blijft minder voeding over. Dat klopt, maar het is wel een circulaire toevoeging, dus dat is ook de afweging om dit wel te doen. Ik zou willen dat we nog drie toepassingen hadden en dat mijn slib gereduceerd was tot 10%. Dat zou gigantisch veel geld opbrengen in deze organisatie. En, dat is natuurlijk wel zo dat daarna het slib uiteindelijk. Dat is ook wat het slib wat je in de laat composteren of gisten. Ook daarna is de waarde minder als voordat je ging vergisten. Maar je hebt dan wel je biogas eruit gehaald, dus dat is het logische traject. En de binding met RADRV, ja, we zijn ons daar heel goed van bewust. Ik weet niet of daar straks alleen nog maar een reden zuiveringen in Nederland zijn. Het kan best zijn dat er een of andere slimme techneuten op de Universiteit van Twente nog weer iets anders ontdekt en niet in Delft, weet ik niet.

Met deze beantwoording denk ik dat we aan het einde zijn gekomen van de beraadslagingen rondom agendapunt 3.3. Voor mij nog even de vraag: kunnen we instemmen met concept AB-voorstellen punt één en twee en wilt u dit als hamerstuk of bespreekstuk op de agenda van de AB-vergadering? Sorry, mijn inschatting zal zijn dat het een bespreekstuk wordt. Ik denk, ik vraag het binnenstuk. Als ik nou daarom dacht, kom proberen, maar het gaat een bespreekstuk worden, we zeggen.