Begroting 2024

Komt, want ik wilde nu de naamswijziging en de begroting in één keer aan de orde stellen, zoals gevraagd is. En ik vroeg me af in welke volgorde wordt hier bij de algemene beschouwingen het woord gevoerd? Er was geen evident antwoord, dus ik begin met de grootste fractie, Waterbelang Limburg, dus kijk naar de heer Teeuwen. Ja

Ja, dank u wel, voorzitter. Namens de fractie Waterbelang deel ik graag onze standpunten met u over de najaarsrapportage en de begroting voor 2024 van ons waterschap. Het zijn de eerste beleidsmatige en financieel inhoudelijke stukken na de verkiezingen en wij herkenden hierin veel van ons verkiezingsprogramma en van het bestuursakkoord 2023-2027: Balanceren met lef. Onze complimenten daarvoor. Wij beginnen met het positieve nieuws dat de najaarsrapportage eigenlijk herkent en dit getuigt van een proactieve aanpak en een doordachte benadering van de autonome kostontwikkelingen die eerder al bekend waren en uitvoerig besproken zijn. De bijstellingen in de najaarsrapportage zijn voornamelijk het resultaat van de besluitvorming die het afgelopen jaar heeft plaatsgevonden met een focus op het op orde brengen van de assets, het zorgen voor een stevige basis en de integratie van WL en WBL. Ook de autonome ontwikkelingen, zoals inflatie en renteontwikkelingen, hebben hun impact gehad. Echter, onze bezorgdheid richt zich voornamelijk op de aanzienlijke groei van de begroting voor zowel exploitatie als investeringen met de bijbehorende kapitaalslasten. Zoals eerder aangekondigd in de Kaderbrief Plus zijn de vele taken, de groei van de opgave, de ontwikkeling op het gebied van waterveiligheid en de zuiveringsopgave duidelijke factoren die hebben geleid tot deze substantiële toename. Voorzitter, de belastingdruk stijgt in deze begroting fors. En gezien de onzekere tijden waarin we ons bevinden, is het helaas geen verrassing. Wij steunen de keuze om het herstelplan voor het weerstandsvermogen en de egalisatiereserve zuiveringsheffing niet in vier jaar, maar in twee jaar uit te voeren. Nu door de zure appel heen bijten heeft onze voorkeur boven het doorschuiven naar de toekomst. De driehoek opgaven, heffingen en reserves blijft daarmee in balans. Bij de zuiveringstaak is het scenario van groei gekozen. Hoewel we begrip hebben voor de motivering van deze keuze, maken we ons zorgen over de praktische invulling. Waar gaan we de nodige capaciteit vandaan halen? Het waarborgen van de nodige menskracht voor deze groei is een reële zorg die we serieus moeten nemen. Een andere zorg betreft de hardheid van de begroting. In voorgaande jaren zijn we herhaaldelijk verrast door een groter tekort dan begroot, met aanzienlijke gevolgen voor ons waterschap. Deze ervaringen roepen vragen op over de zekerheid die we kunnen hebben met betrekking tot de begroting voor 2024 en de meerjarenraming. De bestemming van het exploitatieoverschot biedt momenteel geen enkele ruimte voor onvoorziene tegenvallers, wat een punt van zorg is voor de financiële stabiliteit op lange termijn. We roepen op tot transparantie en duidelijkheid over de maatregelen die genomen worden om deze uitdagingen het hoofd te bieden. Trek bij onverwachte tegenvallers tijdig aan de bel, zodat we gezamenlijk tot gedragen oplossingen kunnen komen. Terwijl we de noodzaak begrijpen van groeiende taken en opgaven, is het essentieel dat we ervoor zorgen dat deze niet ten koste gaan van de financiële gezondheid van het waterschap. Onverantwoorde lastenverzwaringen voor onze inwoners en bedrijven zijn een grote uitdaging. Een hele grote uitdaging is de integratie van WL en WBL die het komend jaar beslag moet krijgen. Een majeure operatie die een grote impact heeft op beide organisaties met mogelijke financiële en juridische risico's. Wij verzoeken u in goed overleg te blijven met onze medewerkers en hun vertegenwoordigende organen. Iedereen tijdig en volledig te informeren en ons als AB hier uitdrukkelijk bij te betrekken. Onverwachte tegenvallers of verrassingen zit niemand op te wachten. Voorzitter, we waarderen de inspanningen die zijn geleverd om de financiën op orde te houden en de transparantie en de helderheid van de rapportages. Mijn vraag ook aandacht voor twee additionele zaken. Wij willen onze bezorgdheid uiten over de recente wateroverlast die agrariërs in onze regio hebben ervaren als gevolg van de overvloedige regen van de afgelopen weken. Het is van essentieel belang dat het waterschap de nodige maatregelen blijft nemen om deze agrariërs te ondersteunen en te voorkomen dat dergelijke situaties in de toekomst een nog grotere impact hebben. Het waarborgen van de effectiviteit en efficiënt waterbeheer is cruciaal om de gevolgen van extreme weersomstandigheden te minimaliseren en samen met de fractie BBB+ zullen we hierover een motie indienen. Daarnaast willen we extra aandacht vragen voor de controle van niet-geregistreerde waterpunten voor beregening. Het recent geconstateerde aantal van 76 overtredingen dit jaar is zorgwekkend en benadrukt het belang van strikte handhaving. We dringen bij DB op aan om actie te ondernemen om deze overtredingen aan te pakken en ervoor te zorgen dat alle betrokken partijen zich houden aan de geldende regelgeving. Het vrijwaren van eerlijke en verantwoorde waterverdeling is essentieel voor de duurzaamheid van onze waterbronnen en het behoud van een gezonde verhouding tussen agrarische belangen en de natuur. Tenslotte, we begrijpen de complexiteit van de taken waarmee het waterschap wordt geconfronteerd, maar we willen benadrukken dat een integrale aanpak nodig is om zowel de financiële stabiliteit als de operationele doelstellingen te waarborgen. We danken de organisatie en het DB voor de geleverde inspanning. Het is ieder jaar weer een grote klus, zeker voor nieuwe bestuursleden, om de begroting voor elkaar te krijgen. We zien uit naar de verdere samenwerking en dialoog met het DB en met alle fracties om deze kwesties aan te pakken en te zorgen voor een duurzaam waterbeheer dat de belangen van alle inwoners dient. Dank u wel.

Wel, dan ga ik naar de BBB+ fractie. Ja

Ja, dank u wel, voorzitter. Beste bestuursleden, Waterschap Limburg en andere aanwezigen. Namens de fractie BBB+ wil ik graag onze oprechte dank uitspreken voor de fijne en hartelijke ontvangst die wij als nieuwe partij hebben mogen ervaren van jullie als collega-bestuurders. Nou, in het bijzonder en alles overtreffende verkiezingsuitslag voor BBB heeft het warme welkom ons in staat gesteld op een constructieve wijze die aan de totstandkoming van het bestuurs- en coalitieakkoord. De open dialoog en de bereidheid van alle partijen om te luisteren, hebben het mogelijk gemaakt om tot overeenstemming te komen en in gezamenlijkheid koersen te bepalen. Als nieuwkomers en onervaren bestuurders was het ook voor ons van onschatbare waarde deel te mogen nemen aan het uitgebreide inwerkprogramma en aan diverse thema- en werkbezoeken. Dank aan de directie en de bestuursondersteuning voor het organiseren hiervan. Hierdoor krijgen we een steeds beter beeld van de werkzaamheden van heden die het waterschap in Limburg geeft. Uiteraard zijn ons ook een aantal zaken opgevallen die ons verbaasd hebben en zeker een nadere aandacht behoeven. Het is van belang dat we als waterschapsbestuur kritisch kijken naar en reageren op kwesties om de kwaliteit en de betaalbaarheid van onze kerntaken te waarborgen. Allereerst willen wij wijzen op de kwestie van overstromingen afgelopen zomer in Noord-Limburg. Dat heeft ons en onze achterban stevig geraakt. We kregen van diverse verontruste agrariërs meldingen van wateroverlast en tekortkomingen van het waterschap aldaar. Weken zouden niet of onvoldoende gemaaid zijn, stuwen zijn niet of te laat verstoken en beverdammen beperken de afvoer van overtollig water met het gevolg dat tientallen hectare landbouwgewassen als bonen, aardappelen, uien, bieten en andere gewassen als verloren beschouwd moesten worden. Voor menig getroffen ondernemer loopt de schade in de tienduizenden euro's. Flexibel en slagvaardig optreden is een belangrijke taak van het waterschap. Dat hebben zij op dat moment in ieder geval gemist. Voor ons gevoel heeft het waterschap de situatie toen volledig verkeerd ingeschat en is de schade onnodig hoog opgelopen. Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Wat is er misgegaan vanuit onze indrukwekkende regiekamer om deze calamiteit te voorkomen? Is er slagvaardig gereageerd toen duidelijk werd dat het fout ging? Waar ging het mis in de communicatie en waarom is onze dijkgraaf, ons boegbeeld, niet ter plekke geweest om de situatie te bekijken en om de getroffen agrariërs een hart onder de riem te steken? Allemaal vragen waarop we graag een antwoord willen. Daarom hebben wij eind augustus artikel 35 vragen gesteld over dit voorval, maar tot onze grote verbazing kregen we vorige week, bijna 3 maanden later, pas antwoord. We willen de organisatie niet onnodig belasten met veel vragen over details, maar antwoorden op deze wat ons betreft belangrijke vragen pas 3 maanden later ontvangen kan wat ons betreft echt niet. En we vragen ons dus af hoe kwetsbaar de organisatie is wanneer bepaalde personen ziek of niet bereikbaar zijn. Dat bleek namelijk de reden van de late beantwoording. Graag horen we hierop toch nog de visie van de dijkgraaf. Ondanks dat de flinke hoosbui met 36 mm neerslag op 12 augustus niet voorzien was door het KNMI, is het zeker niet te verwachten dat ons watersysteem dergelijke buien niet aan zou kunnen. Gezien de verwachte gevolgen van de klimaatverandering is het nagenoeg zeker dat dergelijke buien in de zomerperiode regelmatig gaan voorkomen en in principe ieder jaar kunnen plaatsvinden. De balans tussen water vasthouden en op het juiste moment afvoeren is een delicate. Daar zijn we ons van bewust, juist vanwege het feit dat dit een dunne lijn is die naar onze mening zorgvuldig aangehouden moet worden. Uiteraard speelt ook de gewaskeuze van ondernemers een groot risico in gebieden van inundatie en is het afsluiten van een brede weersverzekering bij hoge risico's voor gewassen in deze gebieden bijna onvermijdelijk voor de agrariërs. Echter, de brede weersverzekering treedt pas in werking bij een neerslag van meer dan 60 mm in een etmaal. Als agrarische ondernemer zou je dan ook bij minder neerslag moeten kunnen rekenen op het watersysteem en op basis van kerntaken van het waterschap afvoeren wanneer het nodig is. Wanneer het moet en zeker niet te laat acteren vanwege ecologische of andere belemmeringen. Daarvoor betalen de agrariërs niet een extra heffing over hun landbouwgrond. BBB+ roept dan ook op tot een gedegen evaluatie en versterking van onze waterbeheersystemen en willen dat met motie één genoemd ons verzoek om dezelfde situatie in de toekomst te voorkomen kracht bijzetten en deze samen met Waterbelang Limburg inbrengen. Als het goed is, zijn die moties ook verspreid. Motie één van BBB+ samen met Waterbelang Limburg is voorkomen wateroverlast grondgebruikers aan het Algemeen Bestuur Limburg bij in Roermond op 29 november 2023 constaterende dat wij in het WBP kunnen lezen dat Waterschap Limburg de.

U hoeft ze niet voor te lezen, hoor. U kunt gewoon zeggen van motie één en het dictum. Dat is dan hè, roept het dagelijks bestuur op. Dat is voldoende. Nou.

Nou, roep het dagelijks bestuur op om de kwetsbare gebieden voor wateroverlast te inventariseren, de drooglegging zoals afgesproken in het fungerende waterbeheerprogramma en de nota peilbeheer te realiseren. Meldingen van dreigende wateroverlast eenvoudig ingediend kunnen worden. En kwetsbare gronden minimaal 3 maal per jaar te maaien, in overleg te gaan met TBO's, te komen tot een juiste afweging tussen economische schade en natuurbelangen. Onderhoud van landschapselementen zo te plegen dat machinaal maaibeheer mogelijk blijft. De jaarlijkse evaluatie van het beheer- en onderhoudscontract en dat informatie aan het Algemeen Bestuur ter beschikking te stellen. En een en ander binnen de financiële kaders van de begroting te realiseren en gaat over tot de orde van de dag. Maar

Maar ook die is voldoende ondertekend, hè? Dus is onderdeel van de beraadslaging. Ga door. OK

Oké, dank u wel. Over klimaatadaptatie op pagina 26 noemt u de verslechtering van de structuur van de landbouwbodems als oorzaak van het opvangen van weersextremen. We vragen ons af waar deze informatie vandaan komt. Wij durven zelf te stellen dat het tegenovergestelde waar is. De huidige generatie agrariërs zijn vakbekwame ondernemers op het gebied en hebben structuur, pH, organische stof, bodemleven, enzovoorts, maximaal in orde. De opbrengsten zijn ten opzichte van vroeger door goede teelt en bodemmanagement nagenoeg verdubbeld. Aardappelen brengen inmiddels meer dan 80 ton op ten opzichte van vroeger 40. Bieten van 50 naar 100 ton per hectare, granen van 7 naar 14 ton per hectare. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Dat zou niet mogelijk zijn als er sprake was van een verslechterde bodemstructuur. Wij stellen dat slechte landbouwbodems niet meer bestaan. Zelfs tijdens de enorme grote wateroverlast van 2021 in Zuid-Limburg concludeerde Arcadis in hun bevindingen dat 90% van het water dat hier opgevangen is in het landelijke gebied. Met slechte bodemstructuur lukt dit niet. De extreem grote hoeveelheid water die toen door Limburg stroomde, was hoofdzakelijk afkomstig van bebouwd en verhoogd terrein en nog meer vanuit het aangrenzende buitenland. Ons verzoek aan het DB is daarom de volgende begroting deze onterechte stelling weg te laten. Over klimaatadaptatie en veiligheid nog het volgende: we weten best met zijn allen dat de verharding in de laatste decennia de echte oorzaak is van de veiligheidsrisico's bij extreme neerslag. Niet het landelijke gebied, maar de woonhuizen, industrieterreinen met de grote blokken dozen en ander verhoogd terrein zorgen ervoor dat het regenwater niet kan infiltreren en bovengronds afgevoerd wordt via beken en rivieren. Toch willen wij van BBB+ nog extra aandacht vragen voor grasland in het landelijke gebied. Grasland is essentieel voor het halen van veel maatschappelijke opgaves. Grasland is in Limburg, al dan niet met grazers, van groot belang voor het landschap en toerisme. In de Zuid-Limburgse beekdalen is het bovendien van essentieel belang voor het remmen van de waterafspoeling en voorkomen van erosie. Onder grasland is er heel weinig nitraatuitspoeling, vergelijkbaar met natuur. Ook kan grasland hoge grondwaterstanden verdragen en hoge grondwaterstanden zijn voor veel natte natuur weer van belang. Daar zijn er nog andere voordelen ten opzichte van andere gewassen: goed bodemleven, biodiversiteit en vastleggen van CO2 in de bodem. Echter, door het huidige natuur- en landschapslandbouwbeleid staat de veehouderij ook in Limburg onder druk. Er is weinig perspectief voor bedrijfsopvolgers en daarmee eigenlijk te weinig veehouderij om grasland te behouden, met het gevolg dat veel grasland gescheurd zal worden vanwege economische redenen. Met andere woorden, grasland wordt omgezet naar akkerland. Om onze zorgen kracht bij te zetten en een handreiking richting agrariërs met grasland te doen, willen we samen met Waterbelang een motie indienen voor het behoud van grasland langs beken en beekdalen en het DB vragen deze te omarmen en uit te voeren. Dat is motie 3. Motie 3 behoudt grasland langs beken en beekdalen in Limburg. Ik zal me beperken tot: roept het dagelijks bestuur op landbouwbedrijven te stimuleren het grasland niet te scheuren langs beken en beekdalen. Mogen de punten die ik nu niet genoemd heb nadrukkelijk meegenomen worden bij een eventueel vervolg en het eventueel resterende budget van de huidige stimuleringsregeling. Met alle partijen die belang hebben bij het behoud van grasland in gesprek te gaan om de problematiek op de rijks- en provinciale agenda te krijgen, met als doel het behoud van grasland in Limburg te stimuleren. En gaat over tot de orde van de dag.

Die motie is in behandeling, is voldoende ondertekend, maar nu komt er jouw motie twee, neem ik aan? Ja.

Het en ecologie en de indeling van dit hoofdstuk is. Ze lezen dat we steeds vaker te maken krijgen met pieklozingen door riooloverstort, zuurstoftekorten en droogvallende beken. Vanuit huishoudens, landbouw en industrie komen rechtstreeks via de rioolzuiveringsinstallaties bekende en onbekende stoffen in het water die schadelijk zijn voor het waterleven en vaak ook voor de mens. Wij van BBB+ vinden de aanpak van het Waterschap Limburg om pieklozingen via riooloverstorten te voorkomen veel te vrijblijvend en niet daadkrachtig. Willen we de waterkwaliteit onder controle krijgen, zal niet 10% maar 19% van het hemelwater afgekoppeld van het rioolsysteem moeten zijn. We moeten ernaar streven dat geen enkele riooloverstort nog in het oppervlaktewater komt. Los van dit feit kost het ons hier dure energie en capaciteit in de zuiveringsinstallatie om het onnodige hemelwater rond te pompen en te zuiveren. Provincie en gemeente moeten veel meer inzet plegen om dit hemelwater van woonhuizen, wegen en industrieterreinen af te koppelen, desnoods dwangmatig via extra heffingen en belastingen waar dit probleem niet aangepakt wordt. Goed om te lezen dat we inzet plegen om met buurlanden de waterkwaliteitsopgave in grensoverschrijdende wateren te realiseren. Meten is weten. Nou, wij vinden het niet kunnen dat de Kaderrichtlijn Water in de omringende landen anders geïnterpreteerd wordt dan in Nederland, of andersom natuurlijk. Wij maken ons grote zorgen over de inhoud van de kabinetsplannen met betrekking tot water- en klimaatbeleid, waarin geen rekening wordt gehouden met de belangen van boeren en tuinders. Zones van 100 tot 250 meter langs beken, geen beregenen of bemesten meer in een straal van 1 km rond Natura 2000-gebieden, zijn de doodsteek voor veel agrarische familiebedrijven in heel Limburg. Wij pleiten daarom sterk voor voldoende ruimte voor maatwerk in de gebiedsprocessen en dus ook binnen de herinrichtingsplannen van de beken door Waterschap Limburg en verzoeken het DB via de Unie van Waterschappen te lobbyen tegen deze extreme en onrealistische plannen van het Rijk. Tevens maken we ons zorgen over wie het onderhoud van deze beek- en brede zones moet gaan uitvoeren, want nu al blijkt dat er door de TBO's en waterschap nauwelijks of geen onderhoud gepleegd wordt langs beken waar ze eigenaar van zijn. Daarom willen we het DB oproepen eerst de huidige situatie te inventariseren en te raden wat er te redden valt, vooral wat de landschapselementen betreft. En daar gaat het over. Die ook samen met Waterbelang Limburg indienen: verbeter en onderhoud natuur- en landschapselementen Zuid-Limburg. Hoopt het bestuur op 2024 een onderhoudsplan op te stellen voor de landschapselementen langs beken, dit plan tot uitvoering te brengen in 2024 en een en ander binnen de financiële kaders van de begroting te realiseren en gaat over tot de orde van de dag. Dank u wel. Tot.

Ja, ik wilde ook vragen of er nog steun was voor de begroting. Die had ik nog niet gedaan. Als

Als laatste willen we, ik denk namens alle fracties, aandacht vragen voor de vacatievergoedingen die we voor het werk in onze rol als algemeen bestuurder voor het waterschap ontvangen. Wij ervaren maandelijks dat deze in geen verhouding staat tot de inzet die gepleegd en verwacht wordt. We roepen de directie DB dan ook op dit via de Unie van Waterschappen of via het ministerie aan de orde te stellen. Los hiervan zou het DB voor het werk in de vele commissies die we intern hebben zelf een adequate vergoeding kunnen regelen. We dagen u uit de mogelijkheden te onderzoeken. Al met al zijn er wat ons betreft nog veel verbeteringen te realiseren. Als BBB+ fractie gaan wij in samenwerking met de andere bestuursleden ervoor de komende periode binnen de kaders die ervoor gelden en ons hiervoor in staat stellen. We danken directie, bestuursondersteuning en de meer ervaren bestuursleden voor hun steun, delen van kennis en hopen de goede samenwerking voor de rest van de bestuursperiode voort te zetten. Dank voor jullie aandacht. OK

Oké, dan ga ik naar LV50. Ja.

Ja, dank u wel, voorzitter. Ik zal ermee beginnen dat wij in ieder geval wel de begroting steunen. Dan is dat direct duidelijk. Voorzitter, we begrijpen dat het waterschap zijn taken moet uitvoeren om in Limburg droge voeten te houden. Maar we maken ons wel zorgen over de stijgende lasten voor de Limburgers. De stijging van 23,9% is erg hoog en oprecht vervelend. Het is voor ons belangrijk dat het Waterschap Limburg betaalbaar blijft voor onze inwoners. Daarom willen we dat het dagelijks bestuur zich maximaal inzet om zoveel mogelijk stijgingen in de toekomst te voorkomen, ondanks de opgave die we natuurlijk allemaal kennen en de ontwikkelingen die zich plaatsvinden in de wereld. We hebben met de portefeuillehouder en in de Commissie Begroting en Verantwoording gesproken over zero base begroten. We zien een welwillendheid vanuit het DB om het financieel inzicht verder te verduidelijken voor het algemeen bestuur. We hechten veel waarde aan deze discussie en de voorstellen die de portefeuillehouder gaat doen in de toekomst en we waarderen ook de inzet die daaruit voortkomt. Voorzitter, we maken ons ook zorgen over de oplopende rente. Dit kan grote gevolgen hebben voor onze kapitaallasten. We zien dat de renterisiconorm van 33,3 miljoen in 2023 naar 66,8 miljoen stijgt in 2029. We willen een toezegging dat wanneer zich problemen voordoen in relatie tot deze oplopende rente, dat het DB ons zo snel mogelijk informeert en mogelijke maatregelen neemt of voorlegt aan het AB. LV50 maakt zich ook zorgen over de lage reserves die we als waterschap hebben. We zien de maatregelen die het DB heeft genomen op dit moment als voldoende om die zorgen voor het moment weg te nemen. We hopen dat we over twee jaar inderdaad weer gezonder ervoor staan met de plannen die de portefeuillehouder overlegd heeft. Tot slot, we maken ons zorgen over de kosten van de organisatie. De kosten van de organisatie stijgen van 38,8 miljoen bij de jaarrekening 2022 naar 56,4 miljoen in 2040. We willen graag weten waar deze stijging vandaan komt en welke maatregelen het DB genomen of gaat nemen om die stijging om te buigen naar een daling of tenminste een stabilisatie. In 2023 hadden we 433 FTE in dienst. Dit loopt nu op in deze begroting naar 500 FTE, een stijging van 67 FTE is heel veel en wij vragen ons het volgende af: kunnen we ervan uitgaan dat deze formatie kaderstellend is voor de meerjarenraming richting 2029 en dat het niet veel verder zal oplopen in die periode? Zo niet, dan zal LV50 mogelijk met een motie komen om als AB zelf bij te sturen naar de toekomst. We vinden namelijk dat we realistisch moeten zijn in de keuzes die we maken. Wat doen we wel, wat doen we niet en wat doen we later? Daarnaast maken we ons ook zorgen dat we voor veel mensen begroten die we misschien mogelijk helemaal niet op de arbeidsmarkt op dit moment kunnen vinden. Daar laat ik het in het eerste termijn bij. In de tweede termijn zal ik reageren op de moties. Dank.

Dank u wel, ga ik naarmate natuurlijk. Dank.

Dank u, voorzitter. Tijdens onze beschouwingen van vorig jaar hebben we maar eens besproken en ook vijf citaten aangehaald. Die thema's waren onder andere de Nederlandse Waterschapsbank en duurzaamheid. Een tweede thema was droogte en grondwater en een derde grondpositie en grondbank. We hebben het ook nog gehad over lasten en tariefontwikkeling. Een aantal van die thema's komt vandaag terug in onze bijdrage. Ik ga niet alle citaten herhalen, hoewel er een aantal bij waren die nog vrij vers in de herinnering zitten, maar eentje daarvan wel, omdat die eigenlijk eeuwigheidswaarde heeft. Wij hebben de aarde niet als een kostbare erfenis in beheer, maar we hebben haar van onze kinderen. Ik hoef u niet te vertellen van wie dat citaat is, maar als je dat tot je laat doordringen dat we niet spreken over een erfenis, maar over iets wat wij nalaten aan onze kinderen en dat ligt aan het in het verlengde van wat de heer Sleijpen straks zei. Ja, dan wordt die verantwoordelijkheid die wij hebben heel erg duidelijk en daar moeten we ook naar handelen en ik ben blij dat wij ook de instrumenten hebben om daar naar te handelen. Voorzitter, onze beschouwingen zijn iets ruimer van opzet dan die van voorgaande sprekers, dus ik vraag daar enig begrip voor. Tegenwoordig heb je als je een filmpje start op je laptop een icoontje hoe lang dat gaat duren of als je het gaat lezen hoe lang dat gaat duren. Ik beschik niet over dat scherm, maar het zijn ongeveer 2000 woorden en als ik dat in dit tempo uitspreek, dan duurt dat ongeveer 15 minuten. Dus ik hoop dat ik u daar niet mee verveel. Spreektijden hebben we niet afgesproken en ik zal ook, net als mijn voorganger, in tweede termijn reageren op moties die zijn voorgelegd nadat we horen hoe het DB daarover denkt. We stellen ook een aantal vragen, tenminste deze in en die hebben we op papier gezet, zodat u daar als DB over beschikt en niet hoeft mee te schrijven. En aan de start van deze beschouwingen willen we toch heel even stilstaan bij de inbreng van vorig jaar, meer onder het motto van gedane toezeggingen in het verleden zouden garanties moeten bieden voor de toekomst. We hebben vorige keer gehad over de Nederlandse Waterschapsbank en de duurzaamheidsambities die die bank hanteert. De Nederlandse Waterschapsbank is eigendom van de Nederlandse waterschappen en de waterschappen hebben een hele hoge duurzaamheidsambitie om op 2035 klimaatneutraal te zijn. De Waterschapsbank heeft die ambities ook maar nog niet geconcretiseerd en vorig jaar vroegen wij aan onze vertegenwoordiger bij die Nederlandse Waterschapsbank om daarvoor te pleiten en de heer Sleijpen antwoordde toen als volgt: In de volgende vergadering van de Waterschapsbank in april 2023 zal de jaarrekening op de agenda staan. Als de stukken worden toegestuurd, dan worden deze uitgezet en volgt te zijner tijd een antwoord. Onze eerste vraag is, is inmiddels bekend wat het antwoord is? Het thema grondposities en grondbank vorig jaar. We hebben ervoor gepleit om met spoed een grondbank in te richten, zodat wij slagvaardig aan het werk kunnen om de gronden te verwerven die we nodig hebben om onze ambities te realiseren. We weten allemaal dat grondposities essentieel zijn. De heer Wolf heeft toen als portefeuillehouder geantwoord: Er wordt geprobeerd zo snel mogelijk de grondbank van de grond te krijgen. Een grondbank is essentieel om het buitengebied op een fatsoenlijke manier in te richten. De gesprekken met de provincie hebben nog niet het gewenste resultaat, maar ook de provincie is ervan doordrongen dat hiermee zo snel mogelijk aan de slag moet worden gegaan. Onze tweede vraag is, hoe staat het met de grondbankambities? En indien er geen concrete vorderingen te melden zijn, bent u dan bereid als Waterschap Limburg het initiatief te nemen? Wij hebben een goed voorbeeld in den lande, want Waterschap Scheldestromen beschikt al over zo'n grondbank zonder dat de provincie daarin betrokken is. Eén thema was ook droogte en grondwater. We hebben vorig jaar gepleit om zo snel mogelijk tot een samenhangend droogte- en grondwaterbeleid te komen. Uit de inbreng van de heer Lacroix blijkt ook hoe belangrijk dat is en de portefeuillehouder mevrouw Van Wersch zegt toe dit op korte termijn tijdens een commissievergadering integraal aan de orde te stellen. Inmiddels zijn we een jaar verder en we hebben twee zeer informatieve thema-AB's aan dit thema besteed, maar van een eigen beleid, zeer noodzakelijk, is nog geen sprake. We wachten op een derde sessie waarin we de contouren van dat beleid gaan bespreken in het bestuursprogramma. Balanceren met lef hebben we uitgesproken. Wij leggen de manier waarop we werken aan het tegengaan van droogte en verdroging vast in een programmatische aanpak met voldoende handelingsperspectieven voor de verschillende sectoren. Onze derde vraag: kunt u bevestigen dat deze derde sessie uiterlijk in het eerste kwartaal 2024 zal plaatsvinden? En dat we daarbij de brief van minister Harbers 'Water en bodem sturend' en het Brabantse advies 'Zonder water geen later' betrekken. Tot zover de beschouwingen van vorig jaar dan een beschouwing en dat is wat letterlijk een beschouwing. Over onze positie. En nee, laat ik daar nou niks over gaan verklappen. Anders dan gooi ik mijn eigen ruiten in. Dit deel van de beschouwing is getiteld 'Een noodzakelijke langetermijnvisie, de stip aan de horizon'. De wereldbevolking groeit naar 10 miljard mensen in 2050. Kunnen we dan zonder vitale agribusiness? Kan dat alleen met meer en of intensiever landgebruik? Betekent dit dat we de natuur gaan opofferen of gaan we mitigerende maatregelen nemen en welke dan? Kunnen we naar ruimteschip aarde kijken op een manier waarbij we de problemen oplossen die ten koste van elkaar, waarin samenhang met elkaar en door gebruik te maken van hetgeen we tot nu toe weten, kennen en kunnen. Is er een oplossing mogelijk voor de gestapelde problemen van landbouw, voedselvoorziening, klimaatverandering, waterproblematiek, natuurlijke biodiversiteit, technologie en bevolkingsgroei? Kunnen we onze verkokerde visies ombuigen en naar oplossingen in samenhang groeien, bijten deze eigenlijk elkaar wel? U kent misschien dat plaatje van de 'Pale Blue Dot', een foto die de Voyager 1 op Valentijnsdag in 1990, 14 februari, maakte van de aarde, een minuscuul stipje in een gigantisch heelal, eigenlijk bedoeld om ons bewust te maken van onze eigen nietigheid. Die foto was ook genomen op een afstand van 6 miljard kilometer. Dan wordt alles heel klein, hoor, maar wij zijn echt maar heel klein en wij hebben een heleboel te doen om dat hele kleine planeetje wel overeind te houden. Als je kijkt naar zo'n Space Station, dan kun je je afvragen, wat kunnen we daarvan leren? In het Space Station wordt bijvoorbeeld 80 tot 85% van de geproduceerde urine hergebruikt, wel als drinkwater. Nou, pleit er niet voor dat wij vanmiddag allemaal onze urine inleveren om dat vervolgens trachten om te zetten in drinkwater, maar het geeft maar aan dat er technisch heel veel mogelijk is. Ook dat werd weer door de heer Lacroix straks aangehaald. We moeten ons afvragen, kunnen we verder kijken dan 'farm to fork', dan voedselbossen, dan natuurinclusieve landbouw om er eens enkele thema's die ons allen bezighouden te noemen, kunnen we ons laten inspireren door de oneindige rijkdom van de biologie die ons omringt? De heer Lacroix zal het daarstraks ook over. Als we dan kijken naar de titel van ons bestuursprogramma 'Balanceren met lef', dan hebben we beide nodig en ook volgens mij. De heer Lacroix had het al over balanceren, hebben beide nodig om dit soort vragen te beantwoorden. Met lef durven dromen over een gezamenlijke stip op de horizon. Een gezamenlijke visie waarbij plaats is voor ieders ambitie, een goed overleg met de benen op tafel tussen het waterschap en onze stakeholders: agrariërs, industrie, burgers, TBO's, de wetenschap, de provincie. Onze vierde vraag is, wat vindt u van het idee voor een dergelijke gedachtewisseling met de benen op tafel, eens kijken of we verder kunnen kijken dan onze eigen neus lang is, dan onze eigen kleine politieke belangen lang zijn of groot zijn, gewoon eens kijken, kunnen we voorop lopen, misschien in Nederland, met het ontwikkelen van een dergelijk beeld. De vraag, bent u bereid een dergelijk gesprek te organiseren? Voorzitter, ik heb nog 1, 2, 3, 4, 5 thema's tot slot: grondwater en verdroging, is er een maaibeheer, waterveiligheid en gemeente, waterkwaliteit en tot slot financiën. Het rapport, ik heb het nu over grondwater en verdroging, het rapport 'Visie op grondwater' van de Unie en de Kamerbrief 'Water en bodem sturend' nodigen waterschappen uit om grondwaterbeheer te agenderen en beleid te maken, zoals zonet al gesteld. Daar zijn we nu mee bezig. We hebben onlangs gehoord in een van die themasessies dat het essentieel is dat onze beken door grondwater worden gevoed. Het waterschap heeft hiervoor twee instrumenten tot zijn beschikking: het reguleren van onttrekkingen en peilbesluiten. Om dit beleid te kunnen maken, en daar zijn we dus mee bezig, hebben we wel inzicht nodig in de vraag, wie onttrekt wat? Nou, wij hebben begrepen, wordt thans onderzocht door de provincie voor industriële onttrekkingen en ons waterschap voor agrarische en particuliere onttrekkingen. Wie welke onttrekkingen doet? Onze vraag bij dit thema is, wat kunt u zeggen over de voortgang van deze onderzoeken en over de datum van afronding? Het maaibeheer. Denken en beken worden niet altijd even zorgvuldig gemaakt, al wordt er tegenwoordig wel meer werk van gemaakt en beter op toegezien. Toch is het dit jaar ook weer op een aantal plaatsen, waaronder de Loobeek in Venray, misgegaan. Ook de 5 meter die nodig is om uitspoeling van nitraten en bestrijdingsmiddelen tot een minimum te beperken, wordt nog op lang niet alle plekken gehandhaafd. Dat draagt niet bij aan het ontwikkelen van de biodiversiteit. Hoe kunnen we zorgen dat aannemers zorgvuldiger te werk gaan bij het uitvoeren van onze bestekken? En dat tegelijkertijd, want dat belang erkennen wij ook, de functies van de watergangen gewaarborgd zijn. Daarover nadenkend en zoekend kwamen we uit bij keur. Ik vind het een heel stuk woord keur, keur blauw, keurkeur blauw. Dat is in 2022 en 2023 ontwikkeld in samenwerking met een aantal waterschappen, gemeenten, aannemers, Sportvisserij Nederland en nog een groot aantal andere partijen. Dit keurmerk is erop gericht om een goed beheer van watergangen mogelijk te maken. Het is bedoeld voor op Evers zoals waterschappen en gemeenten, maar het is ook bedoeld voor aannemers en uitvoerders groenbedrijven. Een van de belangrijkste onderdelen van dat keurmerk is dat medewerkers zowel aan opdrachtgever als aan opdrachtnemerszijde geschoold worden om hun werk op een goede manier te doen. En, ik heb gisteren voorgesteld, maar dat was wel wat laat letterlijk en figuurlijk, om te kijken of de motie die zojuist door de heer Lacroix is aangekondigd, nee voorgelezen, of die wellicht gecombineerd kan worden met dit idee. Keurmerk, want met dat keurmerk keurkeur wordt hetzelfde beoogd als door de heer Lacroix in samenhang met zijn betoog, namelijk een goed onderhoud van die watergangen, zodat die primaire functie is gewaarborgd, maar tegelijkertijd zorgt dat keurmerk ervoor dat de ecologische kwaliteit wordt gediend en de biodiversiteit zich kan ontwikkelen. Dus het is een combinatie van twee zaken die we met zijn allen nastreven. Die motie, die heeft u ook aangetroffen in uw IBES-bestanden en voorzitter, voor ons opnieuw dat we die nou zelf gaan voorlezen, want dat heeft, dat heeft vroeger de voorzitter.

En ik begrijp dat u zegt: alleen het dictum was sterker maken. Ook als u de moties wilt combineren, moet u daar zelf in overleg een voorstel voor doen. Dan

Dan gaat hij nou uit? Nee, dat begrijp ik wel. Dat vragen wij niet van u, maar enige activiteit aan die zijde van de tafel zou ons toch wel helpen. Ja.

Ja, maar ik wacht op onze beantwoording, toch? En

En zullen het u niet, eh, duiden? Gezien de enkele weken die nog resten. Dat is een grapje, hoor. Ja, toch is het wel van belang dat we ons later doordringen van die overwegingen in zo'n motie, dus ik hoop dat u in de gelegenheid bent geweest om die te lezen en anders moet dat misschien dadelijk in een pauze of iets dergelijks. Maar wij spreken uit, als wij een dergelijke motie in ieder geval aannemen, dat het wenselijk is als Waterschap Limburg te onderzoeken of het gebruikmaken van cq deelnemen aan Kleurkeur Blauw helpt om onze ambities en verantwoordelijkheden te realiseren. En wij verzoeken daarom het dagelijks bestuur daartoe een onderzoek uit te voeren, twee het algemeen bestuur te informeren over de resultaten hiervan en indien meerwaarde uit het onderzoek blijkt, Kleurkeur Blauw toe te passen in onze aanbestedingen. Nou, wellicht dat we dadelijk nog de gelegenheid hebben voor een kort overleg tussen de fracties van Waterbelang Limburg en BBB+ en ons om te kijken of we die moties kunnen combineren. Voorzitter, ik ga door met het thema waterveiligheid en gemeente, want dat is iets wat ons toch allemaal vaker bezighoudt. De ruimtelijke ontwikkeling die vaak door gemeente wordt bepaald in hun bestemmingsplannen en de relatie met waterveiligheid. Hoe kan het, stellen we ons vaker de vraag, dat er nog gebouwd wordt op plekken waarvan we weten dat ze gevaarlijk zijn als het gaat om de extreme buien die er vallen, wateroverlast die we kennen enzovoort. Daarvoor krijgen wij een instrument als waterschap en dat instrument is de waterschapsverordening. Als waterschap regels over verbouwen bij waterkeringen heeft gesteld in de waterschapsverordening, hoeft de gemeente dat niet meer te doen. De gemeente moet dan alleen zorgen dat zij in het omgevingsplan geen ontwikkelingen toestaat die op grond van de waterschapsverordening verboden zijn. En het omgevingsplan nieuwe bouwmogelijkheden te scheppen in een zone waar volgens het waterschap niet gebouwd mag worden, kan zo worden voorkomen. Die tekst is niet van ons, maar die halen we van een Rijks-site. De waterschapsverordening bevat alle regels over de fysieke leefomgeving die het waterschap stelt binnen haar beheergebied. Per waterschap is er één waterschapsverordening en de waterschappen moeten op 1 januari 2026 die waterschapsverordening hebben vastgesteld die ons dus mogelijkheden biedt om op zijn minst richtinggevend, maar misschien wel sturend op te treden als het gaat om ruimtelijke ontwikkelingen binnen gemeenten. Onze zesde vraag: herkent het DB het belang en de spoedige noodzaak van de waterschapsverordening? Hoe ver is het Waterschap Limburg gevorderd met de voorbereiding hiervan en wanneer kan het algemeen bestuur de Limburgse waterschapsverordening vaststellen? Voorzitter, we ontkomen er niet aan om het thema waterkwaliteit ook te bespreken. Ik hoef niet te herhalen dat de KRW-doelen tijdig halen een zware opgave is en zeker wat betreft stikstof en fosfaat. Fosfaat wordt volgens de prognose zoals opgenomen in het provinciaal waterprogramma, slechts in 5 van de 42 KRW-bestellingen gehaald. En op dit moment zijn dat er 3 van de 42. Dit is dramatisch en vergt een aanzienlijk intensievere aanpak en uiteraard breken we ons met zijn allen het hoofd over de vraag, hoe kunnen we dat intensiveren? Er liggen natuurlijk tal van goede plannen al bij dit waterschap, maar alles wat we extra kunnen doen om die doelen dichterbij te brengen, moeten we niet nalaten. Daartoe hebben wij een voorstel dat erop neerkomt dat we burgers en andere partners nauwer willen betrekken bij het realiseren van die KRW-richtlijn. En ook die motie zit in uw laptop of iPad, onder 4.4.9, als ik me niet vergis, ja. 4.4.9, betrekken burgers en andere partners. Misschien heb ik een recentere versie, maar maakt niet uit. Overwegende dat de kwaliteit van het oppervlaktewater een betere opgave is, niet alleen Waterschap Limburg voor aan de lat staat, maar dat die bewustwording en een bijdrage van alle Nederlanders/Limburgers vraagt. Overwegende dat meer geconcentreerd inzetten van menskracht en middelen leidt tot effectievere en maatwerkoplossingen per regio en overwegende dat een snel zichtbaar resultaat in de praktijk bewezen heeft bij te kunnen dragen aan het sneller bereiken van doelen en een effectieve oplossing van complexe problemen. Roept het DB op om naast haar eigen inzet voor het behalen van de KRW-doelen in Limburg, regionaal met provincie en gemeente aan de slag te gaan voor het verbeteren van de waterkwaliteit om samen die regionale partners te onderzoeken en in te zetten op hoe met lokale initiatieven of via participatie en communicatie Limburgers gestimuleerd kunnen worden om de waterkwaliteit in hun omgeving te monitoren en verbeteren, bijvoorbeeld via het nemen van watermonsters. Roept het bestuur op elk jaar te rapporteren over het bereikte resultaat en waar nodig bij te sturen dat we hopelijk na 4 jaar het oppervlaktewater in de provincie een stuk verder in de richting van de Kaderrichtlijn Water hebben gebracht. Tot slot, voorzitter, het thema financiën. Jarenlang behoorde het Waterschap Limburg tot de goedkoopste, zo niet het allergoedkoopste waterschap van Nederland. Dat dit gepaard ging met ongehoorde risico's is ons pas in 2021 gebleken. Niet reserveren voor vervanging van onze kapitaalgoederen maakte ons inderdaad het goedkoopste waterschap van Nederland, maar dit was wel een klassiek geval van goedkoop is duurkoop, zoals blijkt uit de inhaalslag die we met onze assets nu moeten maken. Daar komen de relatief hoge kosten van ons aandeel in het HBP bij en uiteraard de grote opgaven voor het realiseren van de KRW-doelen. En we hebben ook meer dan terechte ambities afgesproken op het gebied van klimaatadaptatie, bestrijding van wateroverlast, droogte en niet te vergeten natuur en biodiversiteit. We gaan dus stevig investeren, meer medewerkers aantrekken en we worden geconfronteerd met kostenontwikkelingen. De heer Teeuwen sprak daar ook over. En daarnaast zien we in bijlage 11 van de begroting de risico-inventarisatielijst en lezen we op pagina 100 dat onze benodigde weerstandscapaciteit 9,4 miljoen bedraagt. En onze weerstandsratio lezen momenteel nul. Kortom, geen dekking. Gelet op de financiële situatie van ons schap gaan onze keuzes die we vandaag gaan bevestigen, gepaard met behoorlijke financiële risico's en wij zijn ons daarvan ten volle bewust. Gelet op het voorgestelde herstelplan en de grote opgave waar wij voor staan, vinden we deze echter verdedigbaar en we sluiten aan bij wat de heer Teeuwen noemde: nu door de zure appel heen bijten. En uiteraard is die forse tariefontwikkeling van ons waterschap in het licht van de toenemende armoede een gevoelig punt. Wij zijn van mening, en gelukkig staan we daar niet alleen in, dat we alles uit de kast moeten trekken om de lasten voor de meest kwetsbaren in onze provincie zo laag mogelijk te houden. We hebben daartoe een kwijtscheldingsbeleid en de financiële ruimte die de jaarlijkse onderuitputting biedt, vormen daartoe voldoende mogelijkheden. Ondanks deze, tussen aanhalingstekens, wenswaarschuwingen bevinden we ons als Waterschap Limburg nog steeds in de onderste regionen als het gaat om de vergelijking met onze 20 collega-waterschappen en dan heb ik het over de financiële kant. Zo staan we in 2023 op plaats 17 van de 21 voor de belastingdruk van huishoudens en op plaats 18 als het gaat om de belastingdruk voor agrarische bedrijven. Dus er zijn nog behoorlijk wat collega-waterschappen die aanmerkelijk duurder zijn. Ongetwijfeld zullen wij in 2024 een aantal plaatsen stijgen, maar daarvoor hebben we net ook een verklaring gehoord en kunnen we wat ons betreft mee instemmen. In de commissievergadering WBO van 19 oktober 2022, lang duurt. Alle aanwezigen waren daarbij aanwezig. Lang niet alle vandaag aanwezigen waren daarbij aanwezig, moet ik zeggen. Werd door ons spreker gesteld, naar buiten toe moet worden uitgestraald dat Waterschap Limburg haar verantwoordelijkheid durft te nemen. Die verantwoordelijkheid heeft ook consequenties als hierdoor het hele algemeen bestuur achter wordt gestaan, dan wordt eensgezindheid uitgestraald en is er een verhaal te vertellen. Einde citaat. Ik wil afsluiten namens onze fractie met een compliment aan het dagelijks bestuur dat er onder aanvoering van een gedreven portefeuillehouder financiën, en van hem is ook dat citaat afkomstig, maar toen was het nog geen portefeuillehouder financiën. Een DB dat erin is geslaagd de ambities die in 2023 door het toenmalige algemeen bestuur zijn uitgesproken en vervolgens ook in het bestuursprogramma zijn geland van een deugdelijke financiële vertaling te voorzien. Wij zijn voornemens in te stemmen met de begroting 2024, maar zullen dat in tweede termijn bevestigen. Dank u voor uw geduld. Ja

Ja, dank u wel. Het is bijna 5 uur, dus we zitten nu al twee uur keurig naar elkaar te luisteren. Ik wil toch het woord geven aan Partij voor de Dieren en AWP voor hun bijdrage in deze termijn te doen en dan gaan we daarna even schorsen. Voor een kort moment, ja, meneer Haagen. Aangezien

Aangezien het agendapunt betreft najaarsreportage en begroting 2024 zal de Partij voor de Dieren zich beperken tot bespreking daarvan en niet uitweiden over twee natte herfstmaanden of de kwaliteit van scheurgras. Dat laatste laten wij over aan Koot en Bie. Wat onze zorgen betreft, gaat het vooral over de beperkte zowel exploitatiebegroting als investeringsbegroting met betrekking tot waterkwaliteit en ecologie. En terwijl we met een geweldige uitdaging zitten van de KRW en dan ook allerlei andere bedreigingen zijn van de waterkwaliteit, waarover ook de insprekers aan de orde hebben gesteld, doet het ons zorgen maken om er zo'n gering bedrag te zien dat in de exploitatiebegroting 5,9 miljoen het na crisisbeheersing laagste bedrag is uitgetrokken. En ook de investeringen zijn sterk naar beneden teruggeschroefd. In 2023 was er eerst nog € 880.000 opgenomen. Investering, waterkwaliteit en ecologie. Dat werd later bijgesteld in de prognose voor in de najaarsrapportage naar 582.000. Voor 2024 is het zelfs maar 471.000. En dan vragen wij als fractie van de Partij voor de Dieren ons af: hoe zal het mogelijk zijn om met zo'n geringe financiële bijdrage zowel wat betreft exploitatie als investeringen te komen tot een adequaat beleid richting de KRW-doelen voor 2027? Blijkbaar laten we dit hier volledig liggen. Als Partij voor de Dieren zullen wij echter wel de begroting ondersteunen, maar we zullen ook steeds alert blijven om die aspecten die te maken hebben met waterkwaliteit en ecologie te blijven aandragen en het DB daarop te bevragen. Tot zover onze bijdrage. Dank.

Dank u wel, voorzitter. Ja, de najaarsrapportage en de begroting zijn aan de orde. We hebben geconstateerd dat in de najaarsrapportage geen nieuwe maatregelen zijn genomen tegen wateroverlast. Niet maatregelen die al niet in waterbalansen voorkwamen. Er zijn ook geen wet maatregelen genomen, ondanks het aandringen van onze zijde. En daar zijn de deelrapporten van Deltarres voor de basisdeelevaluaties en denk dan bijvoorbeeld aan de sifon in de dijk van de Roerinlaat bij Roermond, Eichelsover, met een hele kwetsbare spoortunnel waar het nog steeds niet goed geregeld is en een aanpak voor Valkenburg waar het watersysteem heel ingewikkeld is. Ja. Zojuist zei de heer Freij van Water NATUURlijk: "Waarom bouwen we nog steeds op de verkeerde plekken?" Ja, dat komt omdat wij gewoon de verkeerde normen hanteren. En als wij hebben nog steeds een normering regionale wateroverlast op grote, op veel stedelijk gebied van één op 25 en ik maak me daar zeer grote zorgen over. Zeker nu Limburg heeft besloten om een afspraak te maken met het Rijk om 26.000 nieuwe woningen te bouwen. En die gaan we toch alsjeblieft niet allemaal op één op 25 aanleggen. Ik maak me daar echt dus heel grote zorgen over en daarom hebben wij een motie ingediend waarin wij aangeven dat het belangrijk is dat we die 26.000 woningen op een verantwoorde manier aanleggen. Er was een publicatie recent van de AFM, waarin ze zeggen dat dingen moeten worden ingeprijsd in de huizenprijzen. Dus als de fundering niet goed is, bijvoorbeeld, dan moet eigenlijk de prijs van het huis omlaag en de hypotheek moet omlaag en dat heeft allerlei gevolgen voor alle mensen in Limburg. En dat is dus ook het geval als de landelijke normen niet worden gehanteerd, dan heb je ook een groot probleem. Ze noemen dat inprijzen van de gevolgen van de waarde van huizen. Ik heb aangegeven al vaker dat Limburgers net zo goed recht hebben om beschermd te worden tegen wateroverlast, even goed als de bewoners in andere provincies en dat we ook moeten uitkijken dat waterschap en de provincie niet gezamenlijke risico's lopen om claims te krijgen voor een gezamenlijke onrechtmatige overheidsdaad hierdoor. Ik heb de motie opgenomen. We verzoeken het DB om nu zo spoedig mogelijk te gaan voldoen aan de reguliere normen voor wateroverlast van één op 100 voor stedelijk gebied. Dan kunnen we een richtlijn opvang van 100 jaar en in de rest van Nederland is dat heel gebruikelijk om de provincies zo spoedig mogelijk te verzoeken deze norm van één op 100 voor nieuwe gevallen op te nemen in de provinciale verordening en samen met de provincie ervoor te zorgen dat die ruim 26.000 nieuwe woningen zullen voldoen aan de landelijke normen voor stedelijk gebied. Die zijn uit 2003. Dus het mag wel een keertje en op dit punt zijn we met Gedeputeerde Staten garanties te verstrekken aan het Algemeen Bestuur hier en waarschijnlijk ook aan PS om een goede ruimtelijke ordening te realiseren waar water en bodem sturend zijn. En daar zijn die normen dus gewoon voor nodig. Dat is de motie één volgens mij. Ja.

Nou, bij mij staat ie als één. Ja.

Ja, dat snap ik, maar we hebben er nog meer dus. Ja.

Goed, ik heb verder nog een motie een onderzoek te doen naar de realisatie van de Kaderrichtlijn Waterdoelen. We hebben met meerdere mensen een lezing meegemaakt van mevrouw professor Marleen van Rijswijk, die in de Dommel ons verhaal heeft verteld over de kadering. Later heeft zij onderzoek gedaan voor een viertal waterschappen in Brabant en Rivierenland. Daar komen allerlei hele interessante dingen uit en er zijn dus een stuk of vier waterschappen die nu in de rij staan bij haar om een zelfde soort analyse te laten maken. Toen leek het mij een heel goed idee om zelf als Waterschap Limburg daar ook aan mee te doen, dan krijg je een soort benchmark. Je krijgt zo een beetje een gevoel van: waar staan we nou? Ik heb intussen ook gekeken wat het ongeveer kost. Dat is iets in de orde van grootte van €10.000, dus volgens mij valt dat heel erg mee. En ik heb dus voorgesteld, mijn verzoek is aan DB om op korte termijn aansluiting te realiseren op het onderzoek van mevrouw Van Rijswijk door de Universiteit van Utrecht en net als dus diverse andere waterschappen die op dit moment nog meedoen. Nieuwe dus nieuwe. Dat is onder andere Delfland, Rijnland, Rivierenland, AGV en nog eentje. En die gaan meedoen daaraan en het lijkt me heel goed om daarbij aan te sluiten en zelf ook een beetje een beeld te krijgen van hoe verhouden wij ons nu tot de rest, wat zijn ze aan het doen en 2027 Kaderrichtlijn Water is niet eenvoudig om daaraan te voldoen. We weten allemaal dat we het waarschijnlijk niet halen en misschien zou dit een klein beetje kunnen helpen om de goede kant uit te gaan. Dan heb ik even kijken, dan is er nog een. Ja, de openbare gezondheid en de waterkwaliteit en wij roepen ook mede naar aanleiding van de insprekers vandaag het dagelijks bestuur op om op grond van de Kaderrichtlijn Water alle ruimte te benutten om bij het verstrekken van watervergunningen voor de openbare gezondheid de gevolgen voor de gezondheid te betrekken en daarvoor de EU-normen voor ecologisch gezond water te hanteren. We willen ook heel graag dat deze motie ook ter kennis wordt genomen van de Eerste en de Tweede Kamer en uit de overige waterschappen en de provincie Limburg, zodat wij kunnen bekijken hoe we hier met zijn allen mee omgaan en kunnen we daarover overleggen. Ja, tot slot, ja, het is de begroting. En omdat al die dingen ontbreken die wij daar belangrijk in vinden, gaan wij tegen de begroting stemmen. Dank u wel.

Voor de goede orde, die motie die u als laatste noemde krijgt dan nummer 8 en die motie daarvoor in verband met het onderzoek van de Brabantse maatschap krijgt nummer 7. Eerste termijn voldoende denk ik, stel voor dat we 10 minuten pauzeren. Ja, ja dus dan. Dan

Dan krijgen we dan de beantwoording van het DB op de diverse moties. Ja.

Ja, we komen natuurlijk met reactie op de moties en op de vragen die gesteld zijn. Ik zelf hoor dat we om 05.15 uur weer terug zijn. We starten met de beantwoording eerste termijn. We hebben geconstateerd dat vijf van de zes leden van DB aangesproken zijn. Dat zal de reden zijn dat Jeroen inmiddels aan die zijde is beloofd. Maar ik wilde maar beginnen met de financiële portefeuillehouder. Ja

Ja, voorzitter, dank u wel. Iedereen ook bedankt voor zijn inbreng en de vragen die gesteld zijn tijdens deze begrotingsbehandeling. Ik zal de dankwoorden die uitgesproken zijn voor de samenstelling van de begroting, die voor een belangrijk deel aan DB en de organisatie zijn gericht, ook aan de organisatie overbrengen. Dank daarvoor. Voor deze nieuwe portefeuillehouder financiën is dit de eerste begroting en het is altijd spannend natuurlijk. Dus vandaag, de hele dag, werd ook gevraagd: hoe is het met je en hoe gaat het met je en gaat het allemaal goed komen? Maar de eerste ronde luisterend moet dat goed komen. Dankjewel daarvoor. En voor de steun die toegezegd wordt in brede zin voor deze begroting. Toch zijn er ook nog een aantal zaken die ingebracht zijn en ook gevraagd zijn, dus daar wil ik graag vanuit mijn portefeuille in elk geval op antwoorden. Laat me beginnen met toch wat bredere gedeelde bezorgdheid die uitgesproken wordt. Het is natuurlijk als je een begroting presenteert die met zo'n forse stijging te maken heeft. Dan kijk je ook eens om je heen, ook naar de andere waterschappen in Nederland. Je spreekt ook collega-portefeuillehouders. En dan moet je met elkaar constateren dat we inderdaad voor uitdagingen staan, waarvan we eigenlijk zelfs nu nog niet in de glazen bol kijkend kunnen bevroeden wat ook morgen weer gaat brengen, want de veranderlijkheid van deze tijd waarin we leven is groot. En ook de druk vanuit de omgeving, waar we dat vandaag hier ook nog merkten, die wordt steeds groter en terecht, hè, dat die ook steeds groter wordt. Maar we moeten met elkaar wel ook ons afvragen van waar liggen de grenzen van de mogelijkheden van het waterschap? En dat betekent dus dat de toekomst toe ook dat we op een goede manier informatie moeten krijgen waarop we ons kunnen gaan baseren en dat is waar deze portefeuillehouder ook voor staat en waar ook het programma op vertrokken is dat we met elkaar werken aan een financieel beleid waarop we weer grip hebben en waarop we beheerbaarheid en beheersbaarheid krijgen. Die nodig is om de opgave van de toekomst ook echt de kop te kunnen drukken. En dat is niet alleen het financieel op zich zo, dat is ook een personeel op zich zo. We zijn een organisatie die op dit moment een grote transitie doormaakt. Niet alleen in het kader van de samenvoeging van WL en WBL, maar met name ook door de toename van het aantal mensen wat hier tewerkstelt om de uitdaging ook aan te kunnen. Als we met elkaar afspreken dat we onze investeringsruimte fors begroten, dan betekent dat automatisch ook dat daarmee onze organisatie natuurlijk groeit. En we vragen heel veel van die organisatie. Die organisatie loopt vaak al op de tenen. En wij als algemeen bestuur kunnen natuurlijk ook heel nadrukkelijk een bijdrage leveren aan de koers die we maken, maar ook in de manier wat in wat wij vragen van die organisaties als algemeen bestuur. We kunnen allerlei ambities met elkaar blijven stapelen. We kunnen ook oneindig veel vragen blijven stellen aan de organisatie, maar het leidt allemaal ook om waar we in de kern met elkaar voor zouden moeten staan. En dat is een discussie. Die gaan we in de toekomst ook voeren. In de Commissie BNV wordt die discussie ook gevoerd, maar daar ligt wel een uitdaging, ook voor ons als algemeen bestuur. Om met elkaar zorg te dragen dat we heel goed oog blijven houden voor de wijze waarop we de organisatie ook naar de toekomst toe belasten met zaken die binnen AB dan spelen en die eigenlijk niet direct indirect aan de kerntaken de bijdrage leveren wil niet zeggen, hè? Ik ben altijd voor vragen stellen en ik ben altijd voor kritisch met elkaar betogen en ook op zoek gaan naar innovatie en vernieuwing. Maar ben je bewust van elke opgave die we daarbij stapelen? Hè, dat die ook weer iets vraagt van mensen en van menskracht. En mogelijk ook weer iets van onze financiën en dus altijd ook weer effect heeft op ons belastingvolume. En de daaruit afgeleide tarieven dus. Daar ligt een uitdaging voor ons allemaal naar de toekomst toe om keuzes te gaan maken die bij die kernopgave passen en aan de andere kant ook met elkaar goed te kijken dat het op die manier ook betaalbaar en haalbaar blijft en dat we op een verantwoorde manier naar onze inwoners. En dat is ook een vertrekpunt van deze bestuursperiode geweest, dat dat wat we doen en dat wat eventueel extra of anders gaan doen dat we dat ook altijd kunnen uitleggen. En dat is met deze begroting hebben we dat ook nadrukkelijk geprobeerd. En we hebben daarom ook dat de boodschap meegegeven dat wij met elkaar die verantwoordelijkheid heel nadrukkelijk niet alleen voor nu willen nemen, maar dat we verantwoordelijkheid ook voor later nemen. En dat betekent dat we met deze begroting als we deze vandaag vaststellen, in feite ook over de horizon van deze bestuursperiode heen kijken. Ook al de basis meeleggend fundament storten om dadelijk verscherpte eisen die na de kaderregelmatig in 2027 komen. De richtlijn stedelijk afvalwater. Allemaal dat soort uitdagingen, alle het het in het kader van het crisismanagement. De opgave die er liggen, de uitdagingen die er liggen om die veiligheid voor onze inwoners ook verder te versterken, maar daaraan gekoppeld ook het bewustzijn bij die inwoners om dat wel degelijk ook beter te maken, waardoor ze zelf ook veel beter kunnen acteren op dat wat op ons afkomt. Want het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Dat is eigenlijk wat deze begroting in zich heeft en daarom toont dit algemeen bestuur ook lef als ze ja zegt tegen deze begroting. Met dat oog op die toekomst op die langere toekomst op de lange termijn heel kort over over een aantal zaken die nog genoemd zijn. Ja kan dus ook niet in de glazen bol kijken met betrekking tot tot uitdagingen, hè? Dus ik wou dat ik dat kon, dan zat ik niet hier, zei iemand gisteren tegen mij maar maar zover is het nog niet. Wij blijven transparant. Dat is als DB blijven wij ook u continu opzoeken en we hebben met de Commissie begroting en verantwoording die sinds kort nog onder voorzitterschap staat van een AB lid van uzelf de heer Noteborn. Hebben we denk ik een heel mooi instrument in handen waarmee we dit proces naar die toekomst toe van de beheersbare financiën ook echt vorm kunnen geven. En in dat opzicht denk ik ook dat de onderwerpen die hier daarover aan de orde zijn gekomen ook wat mij betreft daar voor een deel geadresseerd mogen worden, zodat we daar goed het gesprek erover voeren en dat ook goed in de kadernota's in de begrotingen in onze PNC cyclus. Een structureel terug laten komen. Ik ga even kijken waar ik nog vragen heb staan die met betrekking tot de financiën een rol spelen. Eigenlijk bij Waterbelang heb ik eigenlijk niet echt een specifieke vraag over financiën. Verder meer gehoord als wat ik algemeen beschouwd heb nu, dan kom ik eigenlijk al ook bij de BBB+ geld dat dan kom ik al bij LV50 de oplopende rentekosten, de rente risico norm allemaal en de zorgen die daarover geuit zijn. Laat me zo zeggen, we voeren zelfs in breder verband in Unieverband voeren we die discussies, hoe moeten we nou omgaan met de schuldenpositie met de schuldenlast met de rente? Risico nou om ook het emussaldo, dus we kijken naar veel meer. Factoren prestatiefactoren die daar een rol in spelen en zeker de stijgende rentestand heeft daar misschien deels invloed op. Niet alleen hè, op de stijgende risico normen, daar kijken we natuurlijk ten opzichte van de totaal. Iedere keer dus we hebben daar een uitdaging om met elkaar ook goed te kijken. Welke prestatie in de kantoren gaan we in het financieel beheer dadelijk meenemen om die grip op die financiën te hebben en te houden? Hè? En daar speelt die discussie ook een rol, dus dat komt ook in de Commissie BNV. Komt dat naar mijn idee nog uitgebreid orde en terug en zullen we de komende periode ook moeten gebruiken om daarin in de vertaalslag naar onze rapportages toe te zorgen dat dat het algemeen bestuur dadelijk goed leesbaar is. En begrijpelijk, want dat zijn best wel complexe hoofdstukken die financiële paragrafen en ik merk dat we ook moeten nadenken over de leesbaarheid van die begroting om dat te bevorderen. Dan helpt het om elkaar ook beter te begrijpen. De organisatieontwikkeling ja de organisatie ontwikkelt zich. Ik heb daar net net iets over gezegd in zijn algemeenheid ook ja, het investeringsniveau wat wij wat wij nu afspreken met elkaar, daar zitten uitdagingen en er liggen op allerlei terreinen. Uitdagingen kun je die arbeidskrachten krijgen? Ja of nee, ja, dat is de vraag van de toekomst en dat is ook een reden waarom dat we ook heel redelijk trapsgewijs proberen nu. In die investeringen die groeien te bewerkstelligen. Dat zit in de zuivering, maar ook in andere opgaven. En we proberen op die manier in een geleidelijkheid natuurlijk onze verantwoordelijkheid te pakken en aan te starten tot de arbeidsmarkt. Wat ik de laatste weken wel in de organisatie hoor is dat wij nog altijd een hele aantrekkelijk werkgever zijn. Dat willen we ook blijven. Natuurlijk, hè, dus laat ons dat positivisme met zijn allen uitstralen, dan weten we dat de arbeidskrachten het waterschap ook gaan zien als een potentiële werkgever. Dan helpt dat misschien in het invullen ook van de opgave die daar liggen. Er zijn nog wel. Met met de vinger er bovenop moeten zitten. We zullen scherp aan de wind moeten vragen om te zorgen dat het ook wel beheersbaar blijft. Het kader van WLWBA al zijn we natuurlijk ook wel heel erg nadrukkelijk gaan kijken hoe we daar ook kwaliteitslagen in kunnen maken. Dan kom ik bij Water Natuurlijk. Daar werd een vraag over de waterschapsbank gesteld. Dat is aan mijn voorganger nog nog een vraag geweest en die is in april ook nog naar de Nederlandse Waterschapsbank mogen gaan, want toen was ik er als portefeuillehouder nog niet. Ik wil in het kader van u vragen over die duurzaamheid en de aanpak daarvan wil ik wil ik u zeggen dat de waterschapsbank op meerdere wijze aandacht aan duurzaamheid besteedt. Natuurlijk kijk zij naar financieringen, naar de waterschappen en andere partijen die zij financieren nadrukkelijk ook naar hoe duurzaamheidsopgaven daarin op worden gepakt. Zij kijkt daar ook al naar het zogenaamde ESG beleid, hè? Environmental social governance, beleid van organisaties. En zij heeft zelf ook een nadrukkelijk nieuw beleid opgesteld, al in 2022 2 1023. En dat mocht ook in jaarrapportages geëffectueerd en je ziet in de organisatie kantoren A label je ziet allemaal. CO twee neutraal rijden allemaal. Dat soort zaken zijn inmiddels ook in de organisatie al doorgevoerd en geëffectueerd en men zoekt daar continu ook naar nieuwe mogelijkheden om de duurzaamheid op een eigen, verantwoorde manier op te pakken. Maar ik wil toch benadrukken dat met name in de wijze waarop de NWB financ en ook daarin naar duurzaamheid kijkt dat er misschien wel een hogere bijdrage heeft als alles wat zij in hun eigen kantooromgeving. En met de eigen organisatie bijdragen dus onderschatten ook die bijdrage daarin niet, maar we blijven het kritisch volgen. En dan ben ik bij even kijken. Ik denk dat ik dan? Eigenlijk bij Water Natuurlijk ook gewoon bij de Partij voor de Dieren. Nou de andere portefeuillehouder komt daarop terug en de algemene waterschappen heeft ook met name op de inhoud opmerkingen. Dat is ook voor mijn collega om dat te beantwoorden. Ik wou het hierbij laten, dank u wel. Dankjewel.

Ja, met daarbij even de vraag, voorzitter, wilt u dat we nu ook reageren op de moties of ja, namens de DBOK, dan doen we dat zometeen ook. Lacroix had een paar opmerkingen die mijn portefeuille betreffen en dat gaat over de normering van de KAW met de buurlanden, om het zo maar eens even te zeggen wat aan twee zijden van de grens speelt. Dat is een probleem wat gesignaleerd is bij het ministerie en het ministerie is nu in overleg via Europa weer om te kijken hoe we dit op een goede manier op elkaar afstemmen zodat die discussie weg is, want daar hebben wij met zijn allen, niet alleen aan deze kant van de grens, maar ook aan de andere kant van de grens, last van. Als wij zeggen: het is niet schoon en volgens hun normen is het water wel goed. En u heeft ook gepleit voor het lobbyen bij de Unie voor de discussie over de beekdalen. Ik snap het allemaal, even smalle zones genoemd, in plaats van brede zones zoals u het zegt, en de kilometerzone met betrekking tot de onttrekking in en rondom de Natura 2000. Die gesprekken lopen met de minister. Er is een koplopersgroep MPLG waar dit soort zaken ook komen waar we met het ministerie vanuit de Unie in gesprek zijn om te kijken wat nu concreet bedoeld wordt en welke bandbreedtes er zijn. We hebben zelf veel meer behoefte om aan te sluiten bij de kaart zoals die in het provinciaal waterprogramma staat. Dat is een kaart waarop de natuurlijke natte laagtes staan en de beekdalen. En daar hebben we het niet over vaste maten, maar daar bepaalt de hoogtekaart eigenlijk hoe het beekdal er op die plek uitziet. En dat kan heel smal zijn, heel smal, maar dat kan smal zijn. Op sommige plekken is het breder. Maar die discussie loopt nog. Ja, de heer Haagen verbaast zich over de beperktheid van het programma waterkwaliteit en ecologie. Hij zal vast niet bedoelen dat dat inhoudelijk smal is, maar het ging in dit geval over de euro's. Ja, dat is een probleempje wat in deze begroting nog in zit. Als u op bladzijde 33 en 34 van de begroting kijkt, dan ziet u daarvoor een 18 miljoen aan projecten staan die met beekherstel te maken hebben. Die horen eigenlijk in het programma waterkwaliteit en ecologie. Maar dat zat er fout in en het was niet doenlijk, bijna slaande ruzie met meneer Breugelmans, maar de voorzitter is er tussen gesprongen. En

Bij wijze van spreken? Nee, maar het was niet doenlijk om dat helemaal om te bouwen, want dat zou echt betekend hebben dat u vandaag niet aan een begrotingsbehandeling kon beginnen. Zo ingrijpend was dat dus. We hebben afgesproken in 2025. Dan hebben we toch een frisse start, ronde begrotingsproces en dan wordt dat rechtgebreid. Dat gaat grotendeels over de investeringen. De acceptatiekosten zitten wel in het goede hoofdstuk. Tenminste, zo heb ik het begrepen. En wat u natuurlijk bij het hoofdstuk 4 zuiveren niet moet vergeten, is als wij in de komende 10 jaar een investering hebben van een 800 miljoen op onze zuiveringen. Dat een belangrijk deel daarvan gaat over KRW-opgaves die er nog liggen bij de zuiveringen en een ander belangrijk deel voor de nieuwe richtlijn stedelijk afvalwater, waarbij de normen nog verder worden aangescherpt. En dat heeft dus ook alles met waterkwaliteit te maken. De kaderrichtlijn in indirecte zin dan, dit wordt een andere richtlijn, maar het bedoeling is dat de kwaliteit van het water daarmee omhoog gaat. Dus we investeren heel veel op dit vlak, want je ziet het niet altijd op deze manier. Mevrouw Hilders had opmerkingen over het onderzoek van de rechtshoek, de motie over en daar zal ik dan ook gelijk bij aanhaken. Het onderzoek, wat bij de Brabantse waterschappen is gedaan. We hebben de rapportage op onze situatie gelegd en gezien dat de constateringen die in het onderzoek zijn gedaan voor, nou laat ik zeggen, meer dan 90% aansluiten bij de Limburgse situatie. Dat is ook wel verklaarbaar, omdat de situatie van de waterschappen Aa en Maas en Dommel en de oostelijk deel van Brabantse Delta aansluiten bij de opbouw van het landschap in Limburg. Het rapport is intussen door de Unie overgenomen en aangeboden aan de minister en krijgt een plek in de KRW-puls die op dit moment in bespreking is, zowel op het ministerie als met de regionale bestuurlijke overleggen. Toevallig volgende week staat het op de agenda van het Regionaal Bestuurlijk Overleg Maas en waar waterschap? Maar de Brabantse en Limburgse waterschappen in zitten. En we denken niet dat het nuttig is om er meer energie in te stoppen. De waterschappen die u noemt Delfland, Schieland, de AGV, Rijnland dat die hebben een hele andere fysieke structuur, want daar hebben we het over polders, dan hebben we het over andere waterpeilen. Daar hebben we heel veel ook over andere processen met bepalen en alles en daar liggen de opgaves dat die opgaves daar misschien nog niet zo duidelijk zijn. Dat kan ik niet beoordelen, want ik heb daar niet mee te maken. Maar ik kan me voorstellen dat hun dan zeggen van goh zo'n onderzoek willen we voor onze waterschappen ook doen. En dat betekent ook dat we de motie ter zake wat dat betreft ontraden. Wij denken dat er geen toegevoegde waarde voor ons in zit. Dan heb ik niet veel tekst voor Water Natuurlijk. Tenminste met vragen in mijn richting, maar wel, u heeft wel een motie daar neergelegd over het betrekken van burgers en andere partners bij de waterkwaliteit. Op zich spreekt de motie het DB wel aan, maar het gaat over het betrekken dat laten participeren van organisatie en burgers bij de problematiek van waterkwaliteit en dan met name vanuit het oogpunt van bewustwording. Heel veel mensen hebben nog niet het beeld hoe die waterkwaliteit in hun woonomgeving eigenlijk is. En dan heb ik het net zo goed over een vijver in Heerlen als een sloot in Horst aan de Maas om maar wat te noemen. Alleen aan het eind van uw motie trekt u de conclusie dat dat meten tot gevolg zou hebben dat de waterkwaliteit verbetert en die koppeling kan ik niet maken, want volgens mij als we met zijn allen bewust zijn van de waterkwaliteit, dan gaan we er misschien wel meer minder rommel in gooien. Maar dat lost nog niks op ten opzichte van de opgaves die er liggen rondom grensoverschrijdend water rondom de belasting van het water door agrarische activiteiten en andere industriële activiteiten. En dan hebben we het over indirecte lozingen en directe lozingen op onze beken en daarnaast ook niet waar het gaat over de verbeteringen die we zelf nog moeten doorvoeren op onze zuiveringen, dus het is heel breed die zaken dat betekent van de bewustwording is één, maar dat er maatregelen genomen moet worden. Dat komt daarna en nu koppelt dat aan elkaar aan het eind van uw motie en dat zouden we er dan graag uit willen hebben. En dan is overnemen van de motie ligt dan misschien wel voor de hand. Dat was het, voorzitter.

Voor de goede orde, dat had betrekking op motie 5. We trekken burgers en andere partners. Dan ga ik naar collega. Ja.

Ja, voorzitter. Ik denk dat het goed is dat ik de vraag van Waterbelang Limburg over de controle van grondwaterputten, maar ook de vraag van Water Natuurlijk, die vragen om de registratie van het grondwater, wil ik eigenlijk even samenvoegen. Beide vragen en proberen te beantwoorden. U heeft een bericht van ons gekregen dat we afgelopen jaar zeer intensief gecontroleerd hebben op grondwater. Putten heeft zelf aangegeven, meneer Teeuwen, dat dat toch wel erg veel zaken toch wel niet in orde waren, maar die zijn wel allemaal weer gecorrigeerd. Kunnen we eigenlijk wel heel erg blij om zijn en we gaan die controle ook voor de komende jaren doorzetten. Maar er speelt meer. We hebben een brief gekregen vorig jaar in november, Water en Bodem Sturend. Dat wordt ook van ons verwacht als waterschap zijnde dat we ook de onttrekkingen van het grondwater, met name ook agrariërs, gaan registreren. En ik kan u mededelen dat wij al flinke slagen gemaakt hebben om te komen met een nieuw model van registreren, wat ook heel erg nauwkeurig is. Men heeft daar een app voor ontworpen. Het wordt een pilot waar we dit jaar proberen met een honderdtal agrariërs ervaring op te doen om te kijken of we daar naar de toekomst toe dit kunnen gaan inzetten. Daar lopen wij landelijk op vooruit en ik kan u ook zeggen waarom we daar landelijk ook vooruitlopen. Als we op iedere put een debietmeter moeten gaan zetten, nou, dan brengt dat zoveel kosten met zich mee en we denken dat dit vele malen nauwkeuriger is, zodat we ook onmiddellijk de grondwaterstanden zelf kunnen inzien in de omgeving van die put. Dus wat dat aangaat, zijn we daar goed mee aan de slag. En de vraag van Water Natuurlijk betreft de grondbank. Er hebben nogal wat gesprekken plaatsgevonden tussen waterschap en de provincie en we gaan het ook niet meer grondbanken noemen, maar we gaan het noemen strategische aankoop. En we hebben daar ook verder gekeken. Ik denk ook dat het goed is dat we verder gekeken hebben dat ook Staatsbosbeheer gaat mee participeren in die strategische grondaankoop, want dat is ook voor ons een belangrijke partij om te kijken hoe we ontwikkelingen zo kunnen organiseren waar we met zijn allen ons voordeel mee kunnen doen. We hebben zelf ook ons eigen budget. We kunnen voor 15 miljoen strategische gronden aankopen. En met veel genoegen kan ik u ook mededelen dat we de laatste tijd voor projecten erg veel gronden hebben aangekocht, dus wat dat aangaat, wat grondaankoop betreft, hebben we in ieder geval stinkend ons best gedaan. Over het maaibeheer. U haalt aan dat we meer moeten gaan controleren op die 5 meter langs water voerende sloten. Ja, maar dat is geen taak van ons. Dat is een taak van de Voedsel- en Warenautoriteit. Een ander punt, en daar heeft u wel echt een punt, is dat er ook strenger toezicht moet komen op de werkzaamheden die de aannemer doet. Maar als u deze begroting goedkeurt, dan kunt u ook zien dat er extra mensen worden ingezet die ook die aannemer gaan aansturen en controleren. En ik hoop dat dat ook dan komend jaar verbetering gaat brengen. Dan hebben wij nog de motie van u. We gaan die motie uitvoeren en we gaan kijken waar de verschillen zitten tussen onze eigen gedragscode en de certificering of de code kleur blauw. Maar we gaan eens kijken hoe dat zich verhoudt. En daar kan ik op dit moment geen inzicht op geven. We willen het wel graag even aanhouden en daar komen wij op terug. Ik heb ook begrepen zojuist dat jullie als Water Natuurlijk willen kijken of jullie de motie van BBB+ kunnen integreren en wat dat aangaat hoeft dat wat ons betreft geen probleem te zijn. Dat brengt me, ja, voorzitter.

Voorzitter, bij interruptie. De heer Wolfhagen refereerde net aan die beide moties en we hebben in de pauze daarover kunnen afspreken dat we die gezamenlijk indienen in een combinatie. En bestuursondersteuning is zo voortvarend geweest om die al af te drukken, dus er hoeven nog maar twee handtekeningen onder van de heer Teeuwen en de heer Lacroix. En dan hebben we een nieuwe motie die we wellicht met zijn allen kunnen steunen.

Het zou goed zijn als hij dan verspreid kan worden, gewoon als blind hard copy, zodat we niet in het kastje kijken, maar gewoon even naar elkaar kunnen kijken, en terwijl de motie wordt besproken. Denk ik dan goedkeuring om hem te verspreiden via de twee andere fracties. Dan.

Dan stel ik voor dat je doorgaat. Dan

Aan de achterkant, aan de achterkant lijken jullie op elkaar. Ja, duidelijk. Daar twijfel ik niet aan. Vragen?

Vragen gesteld over de geweldige wateroverlast die er geweest is op 12 augustus. De beantwoording daarvan heeft erg lang geduurd. Dat hebben wij ook medegedeeld, mede omdat één medewerker ziek was, die eigenlijk het hele proces daar heeft begeleid. Maar ik trek zelf ook het boetekleed aan, want ik was ook niet eens volledig eens met de beantwoording daarop en vandaar dat het ook iets langer heeft geduurd in de beantwoording van u. U zegt ook, we hadden flexibeler moeten optreden. Ik kan u wel zeggen en we gaan. Komende week is iedereen uitgenodigd om in het gebied te bekijken. U wordt daar goed ontvangen en dan kunnen jullie zelf zien hoe daar geopereerd is. Kunnen we allemaal heel erg goed uitleggen. Ja, de Hoefbeek, de Egelse Beek, die was echt helemaal schoon, maar de Zeebeke, ja, daar waren wat opmerkingen op. Dat is niet alleen de Egelse Beek, maar er komt ook bij dat ook het project Water in Balans niet slechter uitkomt. Die waren bezig met de afronding van het project, ja, adaptief ook te maken dat we ja ook daar nog een knelpunt nog niet was opgelost, maar we gaan zaterdag kijken. Dan kun je zien dat ook die knelpunten zijn opgelost. En als u zegt van ja, het is misschien verkeerd ingeschat. De verwachtingen waren dat er ongeveer 15 millimeter water zou vallen, en dus eigenlijk waren dat in dat gebied 45 mm. En dat heeft ons gewoon verrast. En ja, het kan gebeuren, het is natuur. Een ander punt wat u aanhaalt van, waarom is daar de dijkgraaf niet naartoe gegaan? Ja. Ik weet niet of dit? Nee, maar ik voel mezelf als portefeuillehouder wel een noodzaak. Maar wel wezen kijken, maar ik hoor dat de dijkgraaf zelf daar het antwoord op geeft, maar goed, ik wil wel zeggen dat we als team zijnde opereren en dat vind ik belangrijk. Dan over de motie één. Motie één, ja, dat zeg ik toch bij de constateringen. Daar hoort wel wat uitleg bij onder punten. De strategie is toch om de waterpeilen zo lang mogelijk hoog te houden als het kan. Maar we hebben namelijk afgesproken vasthouden zolang als het kan en ja, en zo laag als het moet. Ze lijkt altijd gelijk waar het kan en zo hoog als het moet. Ja, en we hebben ook en dat vind ik ook wel heel erg belangrijk om te zeggen. We hebben in ook met de wateroverlast, nu recent, we hebben herhaalde malen via de media, maar ook via de LATB gezegd waar problemen zijn en we proberen maatwerk te leveren. En dan naar de motie toe? Ja, die moeten wij en als die dadelijk, wordt hij geïntegreerd, geloof ik, hè, dan zou je dat toch zeggen dat we als je geïntegreerde motie willen we dan toch aanhouden? En ik kan u ook uitleggen waarom. Wij gaan eerst eens evalueren van waar zij de mee geweest hebt. Daar vraagt u ook naar en we kijken ook van. Ja, past het allemaal binnen het wettelijk? En, hoe kunnen wij ook aanpassingen doen aan het maaibeleid? En dat willen we ook aan het hele AB gaan voorleggen. En dat denk ik dat ja dat hiermee eigenlijk wil zeggen van we gaan het aanhouden. Wij komen erop terug met op niet al te lange tijd, zodat men ook in het nieuwe seizoen al veel punten daarmee aan de slag kunnen. Want we zullen ook nog moeten praten met aannemers en dergelijke. Wat betreft motie twee. Was u ook voor mij? Ja. Zeker niet verwerpen. Zeker niet verwerpen, maar dan moeten we ook zaken onderzocht worden. Wij zijn al meer dan 30 jaar zijn we eigenlijk al bezig om te kijken van. Wat hier juist een motie? Kijken? Nee, nee, dat is inderdaad positie twee. Ja, het is toch wel. Toen willen we zeker niet verwerpen. Die willen we ook aanhouden en dan gaan we eens kijken van hoe kunnen wij een plan komen en dat jullie ook voorleggen wat haalbaar en betaalbaar is? Waar ik in ieder geval een geweldige impact met zich mee. Wij begrijpen de motie, maar we gaan kijken van, hoe kunnen wij daar op een verantwoorde manier invulling aan geven? Dus daar komen wij op terug. Voorzitter ja. Maar

Maar even toch even een puntje van orde, want ik begrijp het niet helemaal. Zowel voor motie één als over motie twee benoemt de portefeuillehouder het woord aanhouden. Ja, ik weet niet hoe dat staatsrechtelijk precies zit. Misschien kunt u mij daar even wat helderheid in verschaffen. Laat

Laat ik maar zeggen, spraakgebruik en natuurlijk is het verzoek aan het AB in zo'n situatie aan de fractie om de motie aan te houden, omdat wij toezeggen dat we nader onderzoek doen, cq een evaluatie aanbieden op korte termijn, waardoor de inzichten die we intern hebben verzameld, gedeeld kunnen worden en actie, zoals wij die zelf nodig vinden, ook kan worden aangekondigd. Dat is eigenlijk de betekenis van een motie die je vraagt aan te houden. Dus

Dus dat is, maar dat betekent dus feitelijk een toezegging dat je gaat onderzoeken of die motie daadwerkelijk uitvoerbaar is bij de moties. Exact. En

En dat geldt dus over de nieuwe tekst, om het zo maar even te zeggen. Hè? De tekst die op de tafel is uitgedeeld. In de kern komen wij tegemoet aan de vraag naar meer informatie, evaluatie en welke acties moeten daarop volgen. Maar we verzoeken die motie dan aan te houden in het licht van onze eigen interne, zeg maar, aanpak van die evaluatie die op korte termijn dan ook gedaan wordt. Want we praten niet alleen over 12 augustus. We praten over, wat was het, 19 juni en we praten over november. En bij al die situaties is aan de orde dat de weersextremen zodanig zijn dat, zeg maar, het systeem staat te trillen. Vinden we het nog aan, kunnen we het nog opvangen, is onze technische capaciteit voldoende om dit soort weersextremen te kunnen faciliteren? En

En u bent dan ook bereid, zeg maar, om daar een termijn aan te koppelen, zeg maar wanneer wij dat bericht over krijgen of het wel of niet uitvoering voor binnen en dan zou ik ook willen studeren dat dat dan termijn is die ook redelijk korte termijn is. Mocht partijen eventueel akkoord gaan met het feit dat het aangehouden zou moeten worden. Beter.

Beter inschatten welke termijn daarvoor komt, maar dat zullen we in DB natuurlijk ook vaststellen. Ik

Ik denk dat het goed is dat men voor het nieuwe maaiseizoen dat we dan eigenlijk die zaken allemaal gezamenlijk besproken hebben hoe wij het komende jaar verder gaan met het hele maaibeleid en ook een hele Onno. Inclusief

Inclusief de toepassing van het Blauwe Keurmerk. Wat we daar wel of niet al mee doen en wat dat oplevert, en dat is een toezegging. Je hebt nog een motie? Ja.

Ja, de laatste motie was volgens mij voor. Ja

Ja, ja klopt. Dan ga ik daar. Ja

Ja, voorzitter, dank u wel. Ik heb een vraag genoteerd van Water Natuurlijk. Vraag 3. Waar het gaat om de derde sessie met betrekking tot droogte, fijn dat u de vraag stelt. Wij hebben hier intern gekeken wanneer die derde sessie gepland zou kunnen worden en die mogelijkheid ligt erg ver weg, 17 april. En ik moet eerlijk zeggen dat ik dat zelf aan de late kant vind, dus ik heb onze voorzitter gevraagd om in het fractievoorzittersoverleg van 13 december de fractievoorzitters het voorstel voor te leggen om medio maart een extra thema AB in te lassen, enkel en alleen om invulling te geven aan die sessie 3, die voor ons echt het belangrijkste is van de 3 sessies inhoudelijk gezien. Dan vraagt u in vraag 5 als het gaat om grondwater en verdroging wat we kunnen zeggen over de voortgang van de onderzoeken en over de datum van afronding. Het was mij niet helemaal helder over welke onderzoeken u het had voor wat betreft de onderzoeken naar de waterbeschikbaarheid. Daar heb ik begin september een bestuurlijk overleg met gedeputeerde Teunis gehad. We hebben afgesproken dat we als provincie en waterschap gezamenlijk in dit trekken. Enerzijds vanwege de complexiteit, maar anderzijds ook vanwege de opgave die we hebben. En dat betekent dat wij in eerste instantie het onderzoek naar die waterbeschikbaarheid afwachten en daarin wordt gekeken naar extra maatregelen bovenop de maatregelen die we al in Liban, maar ook in die fase twee genomen hebben. En wij denken dat, althans dat is wat we van de provincie terugkrijgen, dat dat onderzoek in Q1 2024 opgeleverd gaat worden. Dat voor wat betreft, dacht ik, de vragen van Water Natuurlijk overigens. In die derde sessie willen we graag ophalen wat de visie en de meningen van het AB is ter zake van het onderwerp naar aanleiding van de twee sessies die we dit jaar gehad hebben. Dan kom ik bij, voorzitter, volgens mij nog twee moties. Dat is de motie 3 van de BBB+ waar het gaat om behoud grasland langs beken en in beekdalen van Limburg. Daar kan ik heel kort over zijn. Ik ben heel blij met de motie. We moeten natuurlijk zoveel mogelijk water vasthouden en afvoeren als het moet. Dus ik zou hem graag positief willen adviseren, voorzitter. En dat brengt mij bij de motie van de Algemene Waterschapspartij, de motie beschermingsnormen 2026 voor die 26.000 nieuwe woningen in Limburg. We kennen landelijke norm van een op 100 voor stedelijk gebied. De normeringen worden door de provincie geregeld in de provinciale omgevingsverordening. Wij denken dat een generieke niet uitvoerbaar is en ook niet haalbaar, hè? Daar heb ik altijd u wat vaker antwoord op gegeven. En als het gaat om nieuwbouw, ja, dan is het alleen maar logisch. En als je zeker in clusters gaat bouwen dat je dan het waterschap vooraf om advies vraagt en wat ik begrijp zit in ieder geval in de pijplijn ook landelijk gezien. Dat wij dan echt een advies af kunnen geven waarbij de insteek van ons waterschap is dat wij graag aan de voorkant meegenomen worden bij nieuwe nieuwbouwprojecten door gemeentes en provincie en dat wij uitgaan van het principe. Ja, je kunt ook bouwen in liefst niet bouwen in gebieden die wateroverlast hebben gehad, hè? Dat is denk ik een hele goede samenvatting dat u zegt dat niveau alleen op plekken waar één op 100 is. Dat is op zich niet verkeerd. Maar we kijken bij de oplossing altijd. Wat kan wel ook als dat betekent dat je dan klimaatadaptief moet bouwen als je dat doet in een gebied waar wateroverlast zit, betekent dat wel extra maatregelen, hè? Bijvoorbeeld als ik het heb over de hele infrastructuur en evacuaties. Het is niet per definitie. Nee, we kijken altijd naar ja mits en volgens mij is dan mijn advies, voorzitter, om deze motie te ontraden, omdat die simpelweg bij de provincie tijd vraagt.

Vindt u niet dat dit buiten ontzettend onduidelijk overkomt? Maar er zijn mensen die er nu aan toe zijn als hier een woonwijk willen neerzetten. Dat is toch totaal niet helder? Waterveiligheid.

Waterveiligheid en ruimte worden er overstromingsrisicokaarten in beeld gebracht. Daar is toe of er wordt nu opdracht voor gegeven. Dan wordt ook in beeld waar die locaties zich bevinden en individuele bouwlocaties. Ja, die worden ook individueel beoordeeld, dus daar wordt wel degelijk hard aan gewerkt. En dat heeft ook binnen water, binnen water, water, waterveiligheid in bijna over de woorden. Prioriteit. Ja

Ja, dan zal je dus verwachten dat u samen met de provincie de norm verhoogt, want dan is het tenminste duidelijk. Maar je kunt hier gewoon van alles gaan doen en niemand weet of het wel of niet klopt. Wij

Wij kunnen niet de norm verhogen, mevrouw Hilders. Dat is echt aan de provincie, dus deze motie zou ik u adviseren neer te leggen bij Provinciale Staten, want daar hoort het thuis, niet op onze tafel. Wij kunnen wel adviseren waar het gaat om bouwlocaties. Ik

Ik ben er trouwens van overtuigd dat we wel de norm kunnen verhogen, omdat je niet onder de provinciale norm mag komen, maar wel erboven. Maar goed, ik vind het heel jammer. Ik snap niet dat niemand zich zorgen maakt over die 26.000 huizen waarvan de AFM recent heeft gezegd: eigenlijk moet je al die problemen inprijzen in de prijzen van de huizen en in de hypotheken. Maar ik vind dat we hier wel heel erg makkelijk mee omgaan.

Het is niet dat wij daar makkelijk mee omgaan. Het feit is dat er van de kant van GS een wat heet en ruimtelijk voorstel ligt van alle beleidsimpulsen die de afgelopen tijd zijn verzameld en dat wordt als onderdeel van ruimte zo dadelijk door het kabinet bekrachtigd. Daar zit dus heel veel in van klimaat en rondom waterbeheer en rondom infrastructuur en ook die 26.000 woningen die in Limburg extra gebouwd gaan worden. Dan is het tegelijkertijd de beleidsnota Laten we sturen van kracht, dus wij verwachten ook van het rijk dat het de decentrale overheden steunt met de sturing in de ruimtelijke ordening als het gaat om waterbeveiliging, de plek en de wijze waarop die huizen gebouwd gaan worden. Dat is ook het voornemen van het provinciaal bestuur. Daar is geen discussie over. De vraag is, hoe implementeer je het? En, waar gaan die woningen landen? En in dat kader hebben wij het overleg met de gemeente en zoals de sportverhouder heeft aangegeven, ontwikkelen wij een soort blauwe kaart. Wat dan? De risicogebieden zijn vanuit het water beschouwd het watersysteem en we hopen daarmee een inhoudelijke positieve bijdrage te leveren. Proces waar gemeenten en provincie mee bezig zijn. Dat is echt een bijzondere opgave die er de komende jaren ligt en daar moeten wij hebben gesproken. Intensiever bestuurlijk op acteren. Maar het betekent niet dat de verantwoordelijkheid voor de goede ruimtelijke inrichting van gemeenten en provincies wordt overgenomen door het waterschap.

Ik vind dus wel dat wij als waterschap niet heel erg verantwoord bezig zijn. Dat

Dat punt heeft hij eerder gemaakt, en wij zeggen dat.

Oké, nog even door met wat punten die je geopperd hebt, denk ik, hoewel bijvoorbeeld het punt van de waterschapsverordening is de kaart dat hoort ook bij collega Chrit Wolfhagen. Wij zijn klaar voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet. Dat betekent dat we een verordening hebben gemaakt die eerder door u is vastgesteld, waarbij we voldoen aan de eisen die de Omgevingswet daaraan stelt. Dat betekent overigens ook dat die verordening beleidsneutraal is, dus er zitten geen nieuwe beleidsinitiatieven in. Als we nieuwe beleidsinitiatieven daarin willen opnemen, bijvoorbeeld watermoed besturend of zelfstandig sturen op waterkwaliteit van grote bedrijven die nu onder bevoegd gezag provincie vallen, dan vraagt dat een beleidsdebat. Nou, dat is al een paar keer natuurlijk aan de orde gesteld en moet doorvertaald worden in juridische zin in een nieuwe versie van die waterverordening. En dat kan op diverse thema's gebeuren. Dat kan op het terrein van oppervlaktewaterbeheer gebeuren als het gaat om overstromingsrisico, kan op het terrein van grondwater gebeuren als het gaat om de registratie en de sturing op het grondwaterniveau en het kan gebeuren op het terrein van waterkwaliteit naar diverse partners, betrokkenen, gemeenten, bedrijven, burgers. In dat kader speelt ook een discussie natuurlijk op koepelniveau tussen de Unie van Waterschappen en het kabinet over wat is onze rol? En waar vinden provincies en gemeenten dat zij primair verantwoordelijk zijn? Nou, in die discussie komen er wel wat bouwstenen los van datgene wat wij op onze kap zouden kunnen. Maar tegelijkertijd geldt trouwens de waarschuwing voor wat krijg je dan mee? Nu hebben we de rijksregels in onze verordening. Dat heet bruidsschat van het rijk. Als je zelf gaat sturen, maatwerk gaat leveren, aangepaste regelgeving gaat maken, zul je ook voor de consequenties staan. Dus dat vraagt echt een nieuw debat, wat eigenlijk nog maar pas gestart is en samenhangt met onder meer de impuls, kader en glijwater 27 onder meer water worden sturend en wat is de rol van het waterschap daarbij en onder meer de discussie over de waterbeschikbaarheid, het grondwaterniveau en wat doen wij met overstromingsrisico's? Nou, dat debat, dat komt naar u toe, maar het komt met horten en stoten omdat we deels te maken hebben met een demissionair kabinet. En deels proberen wij natuurlijk binnen de Unie van Waterschappen zoveel mogelijk met collega's op te trekken om niet zelf het wiel overal uit te vinden. Maar laat ik maar zeggen, modelteksten, modelverordeningen te maken die voor een groter gebied kunnen gelden, zodat je niet aan de ene kant van de pil wat anders krijgt dan aan de andere kant van de pil.

Mag ik daar een vraag over stellen? Ik begrijp dat, en ik begrijp ook dat de afstemming nationaal plaatsvindt tussen, zeg maar, de verschillende overheden en ook via de Unie. Maar ja, 2026 is natuurlijk wel dichtbij, want dat is volgens mij de datum dat die nieuwe verordening van kracht zou moeten zijn, als ik dat goed heb begrepen. Ja.

Ja, maar die is dus beleidsneutraal. Sorry. Die

Die is beleidsneutraal, maar aan die invulling daarvan. Die.

Moet je eerst een beleidsnota maken en dan de doorvertaling in juridisch en de verordening doen. Dat is het geld voor de provincie. Ook die heeft een beleidsverordening klaarstaan die van kracht wordt met inwerkingtreding van de Omgevingswet. Maar ook daar zal men nog wel één of twee jaar bezig zijn met de doorvertaling naar gebiedsspecifiek beleid.

Mag ik ook nog een vraag stellen? Het kan dus niet zo zijn in de praktijk dat bijvoorbeeld een norm regionale wateroverlast verandert zonder dat er een beleidswijziging heeft plaatsgevonden. Ik ken dus mensen die zeggen van, bij mij is de norm veranderd. Hoe kan dat dan maar? Nou

Nou ja, dat heeft te maken met ontheffingsmogelijkheden die in het normstelsel zitten. En je kunt dus binnen het normstelsel maatwerk leveren. En dat moet je altijd motiveren, want dat traject waar je ook bezwaar en beroep op kunt krijgen, mag.

Mag ik u iets vragen? Ik zal het uitzoeken. Er is eigenlijk twee jaar een beetje een grijs gebied. Mijn bezorgdheid is: gaan er dan geen ongelukken gebeuren? Nou...

Nou ja, kijk hier zit een gekozen waterschappen sturen. Dat betekent dat je zelf kunt ottermeren, zelf beleidsdebatten kunt organiseren en dat gebeurt hier ook. Dat geldt ook voor het provinciaal bestuur. Wat er van rijkswegen wel of niet gaat gebeuren, is natuurlijk wel op dit moment onduidelijk, zal ik maar zeggen, hè? Doordat er toch rekening moet worden gehouden met de periode waarin het kabinet demissionair blijft. Tegelijkertijd heeft de Kamer eerder gezegd bij de behandeling van de beleidsstukken en wetsvoorstellen die niet, hoe heet dat, contrair niet, niet controversieel zijn, dat er ook veel door moet gaan. Nou ja, we zien nu dat er een aantal zaken zijn vanuit Europees niveau bijvoorbeeld. Hè, messenwetgeving, dat gaat gewoon door, klimaatwetgeving Europa gaat.

Houden geen rekening met een demissionair kabinet, dus het kabinet moet toch acteren op onderdelen wat ons ook raakt. Nou, dat wordt allemaal hier goed bijgehouden en wij doen mee in de Uniecommissies. Maar het is ook vooral, hè? Hoe organiseer je nou je eigen lijst debat? Hoe hou je rekening met wat wel en wat niet mogelijk is? Wat doen andere partners? En, hoe richt je de grenzen? Dus dat onderzoek wat collega Arnold Jansen noemde over de normen voor de grensoverschrijdende beeksels. Dat is heel belangrijk. Dat heeft het rijk veel te lang laten liggen. De invloed van buitenlands water op onze waterkwaliteit hebben ze 15 jaar laten liggen. De vraag van wat doe je met onze verontreinigingen is altijd aan de orde gesteld in het Maasstroomgebied. Nooit een antwoord was gekregen, dus er zit een heleboel huiswerk waar men nog op zal moeten reageren. Knip aanvullend. Aanvullend.

Aanvullend aanstaande dinsdag, dan gaan we het ook in de B. Nog even in de themabijeenkomst hebben over de Omgevingswet en de verordeningen. We willen in januari het volledige AB informeren over de huidige stand van zaken en hoe we denken naar de toekomst toe te moeten acteren en wat we allemaal gedaan hebben. Dat heeft u ter aanvulling. Dan

Dan even doorlopend maakt zijn door Water Natuurlijk over de lange termijnvisie. Ik zou zeggen, ja, dat is natuurlijk eigen aan het waterschap dat we verder kijken dan de komende 4 of 8 jaar hè. We hebben het over Maas 2050. We hebben het over klimaatscenario's na 2100, dus wij moeten acteren in de spanning van die, zeg maar, verwachtingen over tientallen decennia. Als u terugkijkt naar de bijeenkomst die we hadden over droogte en grondwater met deskundigen, was daar die mevrouw van Wageningen. Ze heeft dat niet heel erg sterk gepresenteerd, maar er is dus een visie in Wageningen over grondgebruik naar 2100 toe. Dat is heel interessant. Wat zeggen de Wageningse deskundigen over het grondgebruik voor de komende tientallen jaren? Ik heb dat aan de orde gesteld. Lekker Den Haag. Dat zijn we over IRM en over ruimte voor de rivieren. Wat doet u daarmee? Het antwoord is, daar doen wij niets mee, want deze visie is niet overgenomen op rijksniveau door de ministeries, dus daarom mijn constatering dat als je er zelf wat mee wilt doen, je zelf ook daar lering en conclusies uit kunt trekken. En daar zitten hele goede bouwstenen, heb ik gezien in Limburg, die daarop voortborduren, bijvoorbeeld de NOVI-aanpak. Daar wordt niet iedereen altijd even enthousiast van, maar er ligt wel een vrij doortimmerde visie over de aanpak Panorama Zuid-Limburg moet ik zeggen. En de NOVI-aanpak voor de Peel. En dat zijn eigenlijk bouwstenen die de praktische uitwerking van die algemene nota ruimte die minister De Jonge nog gaat presenteren in de missionaire status. Waar wij mee verder kunnen, want daar zit ook een waterparagraaf in. En daar zit ook de notie in van waterborden sturend en ook de notie van water en droogte. Dat kun je wel nu zeggen dat na 2, 3 jaar zoeken er een soort van integraal beleidsdocument is gekomen. Wat reageert op al die verschillende beleidsimpulsen van de verschillende autonoom functionerende departementen.

Heb ik eigenlijk twee vragen. Zou u dan wat handvatten op papier kunnen zetten voor ons, zodat we ook echt kunnen aanhaken? Want wij hebben dat overzicht niet altijd. En een tweede vraag is eigenlijk: hoe kunnen wij op visieniveau samenwerken met bijvoorbeeld de industrie? Want circulair water en het hergebruik van afvalwater wordt heel belangrijk en het zorgen voor schoon afvalwater als je het hebt over vertical farming bijvoorbeeld.

Is ook in de richting van Peter Freij dat dat de opmaat naar zo'n lange termijnvisie, blauwe visie voor Limburg, dat je dat doet op basis van eigenlijk de besluiten, de uitgangspunten die genomen zijn naar aanleiding van het rekenkameronderzoek. Dat ging over bestuurlijk ambtelijk samenspel. Dat ging over informatievoorziening. Wanneer spreken we over wat? Dus mijn suggestie is dat als we dus over twee weken de eerste bijeenkomst hebben om een agenda te maken voor bestuurlijk ambtelijk samenspel, informatievoorziening, dat we het niet alleen maar over formele processen hebben, maar dat we het vooral hebben over de thema's die u wilt agenderen. En dat zijn er natuurlijk meer dan de aan het aankunnen, maar u moet eigenlijk een agenda maken voor uzelf waar u de komende, laten we maar zeggen, 3/4 jaar op wilt acteren. Nou, dan heeft u droogte en wateroverlast, maar waterkwaliteit hè? Het vult zichzelf wel, zeg ik dan, maar er moet wel een zekere keuze gemaakt gaan worden. Want dat hoort ook bij de winstwaarschuwing. We zitten volgend jaar nog volop in de doorontwikkeling van het nieuwe BL. De integratie met WBL? Dat gaat zeker onder de energiekosten. Naast de bestuurlijke inzet. En dat betekent ook dat we soms zullen moeten zeggen, ja, u vraagt, maar wij kunnen niet meteen draaien. Zo'n proces wil je dat zorgvuldig doen? Vraagt veel overleg, vraagt veel steun en draagvlak ook van de mensen zelf en we willen u daar dus 13 december in de AB-bijeenkomst over de stand van zaken graag bijpraten. We denken dat gewoon een hele positieve flow is, maar je merkt dat als mensen bij elkaar komen. Dat is een gewenningsproces, een kennismakingsproces. Informatie wordt uitgewisseld, systemen worden uitgewisseld. Waar gaan we voor kiezen? Softwarepakketten? Protocollen etcetera, etcetera, etcetera. Dus dat is op zich ook voor 13 december een thema waar we op terug gaan komen en tenslotte. Ja, de vacatievergoeding die is geagendeerd voor het Praesidium. Meneer Lacroix hè? Dat hebben we vergeleken met andere waterschappen hoe het zit met de vacatievergoedingen, dus dan komen we 13 december ook even op terug van onze kant. De bereidheid om dat zo goed mogelijk in te zetten en dan spreken we dan 13 december over. En ja, toch richting van de heer Freij. Ik kom misschien soms rustig over. Ik merk dat u dat te rustig vindt, maar in de kern zit hier een driftig mannetje. Alleen ik hier kwam, werd gezegd. Kun je de rust terugbrengen? Dus alleen door mijn houding probeer ik dat te bewerkstelligen. Maar ja, ik kan ook wel uit een ander vaatje tappen. Dank u wel. Wij gaan nog even de moties doornemen wat betreft de orde. Heb ik alles beantwoord? Tweede termijn hè? Waar moet ik nog even aangeven welke moties nu positief zijn geadviseerd en welke niet? Misschien.

Dus we hebben gevraagd om de gecombineerde motie één en vier. Ik moet je één van BBB+ plus moet je vier van later natuurlijk. Om, die wordt ontraden met de toezegging. Daar komen we op terug en dan kunt u hem aanhouden. Motie twee. Onderhoud, natuur en landschapselementen is toegezegd. Er komt een aanpak, er komt een actief plan. Maar we weten niet of we dat technisch in 2024 helemaal redden. Kijk even naar de postvaarder of ik dat goed formuleer. Dus ook toezegging, maar als iets op de keeper beschouwd leest, plant het uitvoering brengen in 2024 binnen de kaders van de begroting. Dat kunnen wij niet borgen. En dan komen we op terug dan motie vier motie drie was positief hè? Dat heet dan oordeel algemeen bestuur. Is daar nog een vraag over. Ja, M. Frans, hè? Dank.

Dank u wel. Ja, wij zijn het eens met die motie over grasland, maar we zouden daar graag als aanvulling op willen hebben dat daar kruidenrijk grasland komt, omdat alles wat er bij de overwegingen staat over dat grasland nog in veel grotere mate het geval is voor kruidenrijk grasland, wat beter is voor de gezondheid van de koe. Maar

Maar dat hoort ja bij uw inbreng in tweede termijn. Oh, want ik was aan het samenvatten wat onze oordelen zijn over de moties zoals ze zijn ingediend. Motie 15 over burgerparticipatie en daar is. Hij zegt dat positief, maar wij kunnen niet. Volzetten.

Uitgaan van de stelling? Ja, dan zet de grote.

Guiseppe Noteborn zegt steeds motie en dan het nummer, maar dat correspondeert niet meer met mijn inbox de motie is. Dus.

Misschien kun je beter even precies zeggen wat het onderwerp ook van de motie is. Want ze lopen bij mij nu wel door elkaar. En

En moet ik dan vanaf het begin beginnen? 1, 2, 3 is duidelijk. 4 en 5 Water Natuurlijk ook duidelijk. Virus. Gekomen.

Gekomen was het een, hè? De bestuurdersondersteuning heeft alweer vrijdag gewerkt en emoties in volgorde aangepast in iBabsessie van ververst, dan krijg je nieuwe volgorde. Kijk

Kijk, dat apparaat, hè? Ja. Hoe moet ik het apparaat openmaken? En dan moet ik het wachtwoord intoetsen, weet je wel. Dus ik had een goede volgorde, hè? Dus ik was bij motie 5 burgerparticipatie waarbij wij hebben gezegd, ja, die motie krijgt een negatief advies omdat wij niet kunnen instemmen met de formulering dat als je burgerparticipatie hebt dat dat dan voldoende maatregelen oplevert om 27 succesvol te passeren. Dus dat is meer een technische kritiek op de motie die verder overigens als het gaat om het activeren van Bart Burgers positief wordt ontvangen. Dus toen heeft de postvaarder volgens mij geformuleerd: kijkt u nog eens naar het laatste gedachtenstreepje? Motie z, dat is de motie over de 26.000 woningen die wij dus ontraden, voorzitter.

Oké. Dan hoeven we daar niet over te stemmen en dan is er een motie onderzoek realisatie KW. De provider heeft gezegd dat is overbodig, want wij zijn al waar dat nodig is. Ja

Ja, voorzitter. Ik heb in de pauze met diverse andere fracties overlegd en die hebben mij gevraagd om aan te houden zodat we hem nog kunnen herredigeren. En.

En die komt binnen een half uur de redactie. Die

Die komt in elk geval 13 december of zo, 13 december. Dat

Dat kan ook. Aanhouden, en dan hadden we nog motie 8. En daarvan is gezegd dat wij in onze vergunning van lening op dit moment niet tegemoet kunnen aan de vraag om daar in algemene zin rekening te houden met de gezondheid, zoals u dat vraagt. En

En die motie houden we ook aan. Oké.

OK. Dan hebben wij nog vier moties te bespreken, Voorzitter. Zou ik om...

Om een hele kleine schorsing mogen verzoeken.

4 moties hè, ik kijk even voor de zekerheid, ja, de secretaris. We

4 moties over ja de heer Noteborn. Ja

Ja, voorzitter. Misschien na de schorsing dat de fracties dan even kunnen aangeven of ze inderdaad het advies overnemen voor de aanhoudingen of niet. Kunnen we dat in de tweede termijn? Tenminste.

Tenminste goed als u om 06.30u terugkomt, dan is dat prima. Dan gaan we namelijk om kwart voor 7 naar de maaltijd, hoop ik, om het vervolg te kunnen doen. Beste mensen, wilt u plaatsnemen? Ja. Aan de orde is de tweede termijn, de heer Teeuwen, ja. Voorzitter.

Voorzitter, dank u wel. Dank voor de uitvoerige toelichting van de kant van het DB. Even een algemene opmerking over de begroting. We kunnen constateren dat dit de grootste belastingstijging is die het waterschap ooit heeft meegemaakt. En dat is niet iets om trots op te zijn. Sterker nog, dat is eigenlijk een hele kwalijke zaak en ik wil iedereen in herinnering brengen dat we een jaar of 2, 3 geleden een soortgelijke discussie hier hebben gehad. We hebben ook een enorme verhoging moeten doorvoeren, ook wegens allerlei omstandigheden. En toen was de hoop dat dat eens en nooit weer zou zijn. Nou, ik denk dat we ons dat allemaal nu ook wel terdege beseffen dat dat ook voor deze keer geldt, dus met name het goed op orde houden van de financiën en het beperken van de lasten voor al onze inwoners is een uitermate belangrijke zaak voor de fractie Waterbelang. Het 17e-eeuwse gezegde "Nederland let op uw zaak" wil ik hier echt wel benadrukken. Eigenlijk moet het hier gewoon op de muren staan met grote letters, zodat we daar continu aan denken. Uiteraard hebben we ook wensen en er zijn allerlei zaken die moeten gebeuren. Dat realiseren we ons ook, maar die financiën vinden we ook wel heel erg belangrijk. Dan even ten aanzien van de moties. Daar hebben we net nog eventjes over gesproken. Wat ons betreft willen wij de combinatie motie 1 en 4 zoals die nu voorligt, toch graag steunen. Motie 2, daar zal ik een tekstuele aanpassing voor willen voorstellen. Dat zal ik dadelijk nog duidelijk maken. Maar die willen we met die tekstuele aanpassing ook steunen. Motie 3 is al toegezegd, dus het is wat ons betreft akkoord. Dan komen we bij motie 5 en daar zal vanuit de kant van de heer Freij nog een aanpassing komen. En als dat gebeurd is, dan zullen wij die ook steunen. Ja, en er was een opmerking gemaakt over het vakantiegeld door de heer Lacroix en daar heeft hij ook op gereageerd. Wij als fractie Waterbelang willen toch wel benadrukken dat we daar echt met een stijging daarvan toch wel terughoudendheid toe willen passen. Dus doe dat echt met mate, want de situatie van het waterschap is precair. Zeker wel met een goed perspectief, maar dan zou het wel een verkeerd signaal zijn als dat exorbitant zou zijn, om het maar even zo te zeggen. Dankjewel alvast.

Ja, dank u wel, voorzitter. Twee korte vragen inderdaad over de tweede termijn. De vergoeding voor de commissies, hè, die heeft u net niet genoemd. Ik zou daar toch nog wel eens aandacht voor willen vragen of dat binnenshuis besproken kan worden. Nou ja, en onze oproep was meer van kijk met de waterschap van Unie en het eventuele ministerie dat erover gaat, over die vergroeningen. En dat zouden we wel natuurlijk in ons waterschap graag willen volgen wat landelijk beleid is. Maar over die commissie nog graag een antwoord. De vraag die u ook zelf zal beantwoorden: waarom heeft u het gebied niet bezocht dat is blijven liggen, dus die heeft een herinnering. Ja, kan zometeen ook, dus het komt wel. En over de moties: we sluiten ons aan bij de heer Teeuwen en over motie twee. Die willen we toch ook graag inbrengen en met de aanpassing waarbij we oproepen tot het bestuur. Dit plan tot uitvoering brengen in 2024, zoals in staat. Dat is volgens u het probleem, daarvan maken we zo spoedig als mogelijk dat ja, want speciaal eigenlijk de bedoeling dat wij oproep doen. Om het onderhoud van die speciale landschapselementen te kijken wat er nog te redden valt. Redden wat er te redden valt en in dat oogpunt willen we toch zo spoedig mogelijk het onderhoudsplan uitgevoerd hebben. Dat zijn wat mij betreft de opmerkingen over de moties. Dan

Dan ga ik naar 11 uur 50. Ja

Ja, dank u wel, voorzitter. Bedankt ook aan het DB voor de ruime beantwoording van de vragen die we hebben gesteld. Ook de portefeuillehouder financiën heeft echt zeer naar tevredenheid geantwoord. Al zie ik wel dat de Commissie BNV heel veel werk gaat krijgen de komende tijd, dus ik ben heel benieuwd hoe dat gaat aflopen. Voorzitter, even kijken naar de moties. De motie hier, die gaan wij niet steunen gezien het stukje met de kleurkeur etcetera is er nu in samengevoegd en wij volgen eigenlijk de lijn van het dagelijks bestuur dat we vinden dat dat eerst bekeken moet worden. Wat voor impact dat heeft alvorens we hierover een stemming gaan, dus het is niet dat we daar faliekant op tegen zijn. Maar het is meer dat we zeggen van nou, wij zouden hem aanhouden zodat we fatsoenlijk kunnen kijken van wat betekent het allemaal? Interruptie.

Interruptie. Voorzitter, ja, misschien is er een misverstand van uw kant, maar het is de bedoeling dat er gewoon bekeken gaat worden wat die keur inhoudt en als dat duidelijk is, wordt besloten of die wel of niet toegepast gaat worden. Dus we hebben het begrepen, meneer zei. Ja

Ja, voorzitter, volgens mij staat gewoon in de laatste bullet de kleurkeur toe te passen in onze aanbestedingen. Tenzij dat nog aangepast is, dan is dat niet in het systeem aangepast. Die

Die houdt verband met de zin daarvoor. Dat aandachtstreepje daarvoor? De

De suggestie was om de motie te doen aanhouden, omdat wij toezeggen dat we met een rapportage komen over de implementatie van de verschillende onderdelen van de motie en dat u daarop kunt reageren. Dat was de. Ja

Ja, en dan oké, dan is het misschien niet zo handig opgeschreven, maar dan volgen wij uiteindelijk alsnog het dagelijks bestuur in die zin. Motie twee vinden we een goed idee. Grasland is zeker heel belangrijk, dus die steunen we. Motie drie, ja, ook gezien dat dat tijdstukje eruit is gehaald, is ook een goed idee en zullen we die ook steunen. En dan hebben we motie vijf nog over. Motie vijf begreep ik dat dat stukje eruit gehaald wordt, die laatste bullet in de opdracht. En als dat inderdaad gebeurt, en ik ga ervan uit dat de heer Vrij dat straks zal beamen, dan zijn we zo vriendelijk om zelfs mee in te dienen. Dank.

Dank, voorzitter. De reacties op onze vragen vanuit het DB stellen over het algemeen tevreden al. Valt mij wel het enorme verbale talent van de heer Wolfhagen op. Ik weet, je hebt toch dat gezegde van oude wijnen in nieuwe zakken? Niet dat laatste slaat niet op de heer Wolfhagen, hoor. Maar nee, u heeft vorig jaar met enig elan verkondigd dat er 15 miljoen beschikbaar was voor strategische grondaankopen, maar dat we vooral gingen streven samen met de provincie naar een grondbank. En uit uw reactie nu begrijp ik dat die grondbank er niet komt, maar we vooral gebruik maken van die 15 miljoen. Oh, dan heb ik het niet goed begrepen? Ik...

Ik krijg zo dadelijk antwoord, gaan we door? Fijn.

Fijn, ik hou het bij verbaal talenten hoor. Nou, blij met de vraag van mevrouw Van Wersch over de planning voor die derde sessie. Ik hoop dat dat lukt in het presidium. Ja, en dat bij grondwater en verdroging vraagt mevrouw Van Wersch welke onderzoeken bedoelen we. Nou, wij hebben begrepen, zijn er onderzoeken gaande over wie onttrekt nou wat, om de feiten in beeld te krijgen. En de heer Wolfhagen heeft daar iets over gezegd. Er is een pilot in voorbereiding met 100 agrariërs. Maar of wij verkeerd geïnformeerd zijn? Maar hoe dan ook lijkt het ons wel van belang om te weten wie onttrekt wat, alvorens we daar beleid op gaan formuleren. Wat

Dan naar de moties. Als ik in de chaos de papieren nog kan vinden, motie één. Dat was die combinatie van BBB+ plus Waterbelang Limburg en Water Natuurlijk, waar ook dat moeilijke woord kleur kleur blauw in zit. Daar zit nog een kleine omissie in de overwegingen. Daar staat een basistaak van het beschermen van wateroverlast op landbouwgrond is. Dat zou moeten zijn, het beschermen tegen wateroverlast is het beschermen van wateroverlast. Dat lijkt me niet dat we daar nou naar zouden moeten streven, dus wellicht dat dat nog bevestigd kan worden, ook door de collega's en veel interruptie.

Interruptie, ik zou het wel fijn vinden als een taak ook was het voorkomen van wateroverlast in stedelijk gebied, zoals bijvoorbeeld in Valkenburg. Dit is toch een hele rare formulering, dat gaat toch niet alleen beschermen van wateroverlast of op landbouwgrond aankaarten? Er is toch veel meer te doen voor dit waterschap? Dat

Dat kunt u ook betogen in uw tweede termijn. Ik kijk nu naar de heer Vrij wat hij precies wil aangepast hebben in de tekst van de motie.

Het voorstel was om dat aan te passen in een basistaak van dat waterschap: het beschermen tegen wateroverlast is. En

En dan is het generiek, hè? Ja. En

En verder gaat die motie natuurlijk over landbouwgronden en is het helder wat we daarmee willen. Ook wat onze fractie betreft, willen we deze motie graag overeind houden, ondanks de reactie vanuit het DB om hem aan te houden. Dat was één. Twee is de motie behoud grasland. Die motie kunnen wij steunen. Drie, de motie onderhoud landschapselementen. Ja, daar misten wij het graften in als karakteristiek landschapselement, maar de indiener heeft ons wel erop gewezen dat graften niet langs beken liggen en daar heeft hij gelijk in en deze motie gaat over onderhoud natuur en landschap langs beken, dus ook die motie kunnen wij steunen. En dan hebben we motie, even kijken, vijf. En dat is die van onszelf en dat betreft die laatste bullet. Moet hem even openen. De kern van de motie is in ieder geval die bewustwording bij burgers en andere partners te stimuleren. En wij hopen dat dat leidt tot het dichter brengen van die Kaderrichtlijn Waterdoelen. Maar het is geen enkel bezwaar om dat laatste aandachtstreepje eruit te halen, zoals de portefeuillehouder adviseerde. En dan zijn we ook blij met de welwillende steun van LV50. Zo vriendelijk bent u. Volgens mij hebben we ze dan gehad. Dank u. Oh ja, nee sorry, ik had het nog spannend gehouden of we die begroting zouden steunen. We hebben heel veel vertrouwen in uw DB en ook in deze begroting. Dank u wel.

K dan ga ik naar. Ja, Partij voor de Dieren. Ja

Ja, de Partij voor de Dieren-fractie steunt motie één, een gecombineerde motie met de wijziging die de heer Freij zojuist heeft aangegeven, waarbij het gaat over bescherming tegen wateroverlast, en wel ook met het weglaten van het allerlaatste streepje op het dagelijks bestuur, zodat die voorlaatste zin het algemeen bestuurlijk informeren over de resultaten hiervan en die meerwaarde van kleur. Kleur blauw uit het onderzoek blijkt kleurkeur toe te passen in onze aanbestedingen. Dat dat één zin is, dan zijn we er helemaal voor. Motie twee over grasland. Daar wil mevrouw. Ja.

Ja. Alles wat er in emotie staat over grasland, dat geldt in meerdere, grotere mate voor kruidenrijk grasland. En ik vind het jammer dat dat hier niet genoemd wordt, dus ik zou als laatste punt willen noemen, al overwegende dat al die punten en tenslotte dit geldt in hogere mate voor grasland, waarbij ook de gezondheid van koeien nog verbeterd wordt. Dus wij zouden graag die opmerking daarbij genoemd willen hebben. Indieners.

Indieners denken daar even over na, even nog de andere twee moties. Wat

Wat betreft de motie over de landschapselementen en met name het onderhoud daarvan langs beken, daar staan we helemaal achter. Ook de betrokkenheid van burgers en andere partners, die ingediend is door Water Natuurlijk, vinden wij een prima plan. Wat ons betreft had dat laatste gedachte streepje niet eens geschrapt hoeven te worden, want het is denk ik toch wel degelijk ook de intentie van Waterschap Limburg om na 4 jaar, dat wil zeggen in 2027, zoals hier staat, zoveel mogelijk te voldoen aan de eisen van de Kaderrichtlijn Water. Ik denk dat dat eigenlijk een open deur is, maar goed, laten we er maar vanuit gaan dat die intentie in ieder geval overeind blijft. Tot zover, dank.

Dank u wel, voorzitter. Ik was in eerste instantie wel gecharmeerd van het feit dat u adviseerde om ze allemaal aan te houden en dat vond ik een goed idee. Maar dat is dus nu kennelijk ietwat veranderd. Ik vraag me af of bij de eerste motie of het wel machinaalbeheer moet zijn. Maar goed, verder ja, ik heb gezien dat er wateroverlast is geweest in Noord-Limburg en er is heel snel een delegatie van het bestuur op bezoek gegaan en dat gun ik alle agrariërs. Maar ik zou het ook heel graag de mensen in Valkenburg gunnen, die ook wel een paar keer zijn ondergelopen en die dan vragen, waar blijven jullie nou? En komen jullie nog een keer? Ik zou er echt aandacht voor willen vragen. Dat mag ook wel een keer een delegatie naartoe. Dat is al drie keer gebeurd volgens mij dit jaar daar. Ja, de andere moties? Ja, daar heb ik verder geen bezwaar tegen. Dan.

Dan kort nog even het college, en dan denk ik dat Mark niet meer hoeft. Kijk nog even naar Arnold Jansen wat betreft de puntjes op de i. Nee, gret. Naar

Naar aanleiding van meneer Frédérique Verheij-Péters, die gaat door dat één, waaronder een andere naam. Ze hebben het ook zojuist verteld en dat gaat dan strategische grondaankoop heten en daar participeert Staatsbosbeheer ook in. Ik hoop dat het nu duidelijk is, strategisch. Het

Het is nu nog luider en duidelijker dan het was, maar het heet dus nog hetzelfde als vorig jaar. Maar het zou ook mooi zijn als u dan andere TB's vindt om daarin te participeren. Dat

Dat is een advies. Dat is nog geen vraag. Daar komen we dan wel later op terug. Ik kijk even naar Postma, vader je zat. Ik

Ik hoef alleen de vraag van de heer Freij volgens mij te beantwoorden en het zit daarbij, het zit in het onderzoek. Dan

Dan ga ik naar een afronding van de beraadslagingen en stel ik eerst aan de orde de vraag. Graaf 12 augustus niet op bezoek geweest. En ik kan u zeggen, 11 augustus was ik namelijk in het gebied met een zeer uitgebreide tour met onze Duitse vrienden ervan. Dat was weer verband iPhone roer. En dat liep helemaal uit en toen was en de volgende dag ging ik met vakantie. Is gewoon heel simpel en mijn collega op bestuur. We staan altijd voor elkaar klaar als we iets moeten doen en dat wordt heel proactief ingevuld. Moet ik zeggen, hè, betrokken? Ja. En toevallig regende het altijd heel veel als ik met vakantie. Dat was bij de vorige waterschap ook al zo dat ik altijd net. Op

Brabant, ja, 19 juni zat ik op de camping in Brabant. Ja, enorme zwarte wolken boven Limburg. Wij hebben nu even de begroting ter vaststelling. Ik begrijp dat, afgezien van de ABP, u allemaal kunt instemmen met de begroting. Dan is hij daarmee vastgesteld. Dat is een goed bericht voor iedereen hier, maar ook in de provincie. En dan twee. Hebben we de motie, dat zijn er nog 4. En ik heb geconstateerd dat ze alle 4 voldoende ondersteuning hebben om te worden aangenomen. Maar ik zal in één klap vaststellen dat ze aangenomen zijn. En is er dan iemand die nog een stemverklaring wil bij één van de 4 moties? Ja. Ja.

Ja, alleen dat wij bij 14 tegen zijn geweest dan. Eén

Wij stemmen alleen voor de motie over het grasland, en daarmee wordt bedoeld kruidenrijk grasland. Dat

Dat is een vraag die aan Leon Lacroix nog even ter reflectie was gesteld. Ja

Ja, de term kruidenrijk grasland voegt eigenlijk niks toe aan deze motie. Omdat de motie eigenlijk gaat over het scheuren van grasland en, of dat nu kruidenrijk grasland is of gewoon grasland. Maar het is wel specifiek als landbouwgewas bedoeld, dat wel hè? Dus het gaat niet over scheuren van grasland in agrarisch natuurbeheer of überhaupt in natuurgrasland in natuur. Het gaat echt over landbouwgrasland en dat maakt het voor ons niet uit of het dan een stimulans is om dat te behouden als het kruidenrijk grasland of gewoon grasland. Dus wij voegen dat niet toe. Nou.

Nou, ik wilde eventjes, mag ik daar nog op antwoorden?

Oké, al de beweringen die er staan over grasland gelden in sommige gevallen alleen wanneer het grasland is. Vandaag bijvoorbeeld staat er: "Het is een ideaal landbouwgewas voor bodemleven en biodiversiteit." Dit is eigenlijk alleen het geval wanneer het kruidenrijk grasland is. Zo ook bij de voorkoming van erosie. Dus al deze punten zijn maximaal bij kruidenrijk grasland. Vandaar ons verzoek om er toch bij te schrijven: "Het geldt met name voor indien het grasland kruidenrijk is." Ja.

Ja, we gaan er niet in mee helaas. Het gaat over grasland. Landbouwgrasland is een algemeenheid en dan trekt het veel breder als alleen kruidrijk grasland. Oké.

Oké. Mogen we akte, dan stemt u toch voor? Dank u wel. Dan zijn de vier moties aangenomen. Dan schors ik de vergadering voor het agendapunt onder 6. Ja, de najaarsrapportage moet natuurlijk even als vastgesteld arresteren en heel belangrijk de belastingvordering, maar dat zijn de technische effecten van uw besluit. Daar bent u ook mee akkoord. Dat bent u natuurlijk ook dan niet mee akkoord. Heel

Ja, dat snap ik. Wij gaan nu. Het is 5 voor 7. Ik probeer het even, kunt u om 10 voor half acht, 10 voor 07.30 uur hier terugkomen, dan is het een vertrouwelijke vergadering. Dus dan is het zonder verdere ondersteuning, medewerkers of een enkeling na. En dan is het daarna de openbare vergadering na de besluitvorming in de vertrouwelijke vergadering. Want dat besluit wat we nemen, moet dan in het openbaar bekend worden gemaakt. En daarna is er een borrel of iets fris. En ook daarvoor stel ik voor dat alleen de plusleden daarvoor uitgenodigd zijn, omdat het een informele kennismaking is, hè? Dus dat we daar niet. Ja, mevrouw Erkens. Ja.

Ja, de rondvraag, die stond eigenlijk ook nog. Nu nog geagendeerd. Komt die ook nu of pas op het eind?

Ja, dankjewel. Ja, ik had inderdaad informeel even aan mevrouw Van Wersch gesteld, toch nog even formeel hier ook. Ik had schriftelijke vragen gesteld over het besluit dat in het volgende DB gepland is, over waterbuffer in Madelis, om dat besluit uit te stellen zodat we het eerst ook nog in het algemeen bestuur kunnen bespreken. En ik vroeg me af of ze daar alvast reactie op zou kunnen geven. Ja.

Ja, voorzitter. Ik was een beetje verbaasd en ook verrast toen de vraag kwam om het terug te trekken van de agenda van het DB. Wat hebben we binnen Water in Balans? Hebben wij eigenlijk een aantal sporen ontwikkeld waarin we aan de ene kant echt heel erg hard willen werken aan buiten en de voeringsmaatregel hebben wij getroffen in het kader van het project Le Miers Oud Le Miers en dan is het verruimen uitbreiden van de bestaande buffer in Mamas met 3500 kuub. Die vragen die mevrouw Erkens gesteld heeft, die is om te kijken of we daar bronmaatregelen ook kunnen nemen en hem daar nog eens naar te kijken in het kader van de dimensionering van de buffer. Ik heb er toch voor gekozen, mevrouw Erkens, om het DB-stuk te agenderen en daar besluitvorming voor te leggen. Die heeft daar naderhand nog altijd mogelijkheid om zienswijzen in te dienen. Ik denk wel dat het goed is dat ik u meeneem in ontwikkelingen waar het gaat om dat bronmaatregelen spoor. Omdat wij natuurlijk ook graag bronmaatregelen in die projecten daar wel mogelijk hebben, hebben we met de terreinbeheerders en met name met Natuurmonumenten afgesproken dat we twee sporen ontwikkelen. Hebben we ook in het Mangelbeekdal gedaan. Doen we ook in het plan Le Miers Oud Le Miers waarbij de korte termijn we echt kijken naar welke vormingsmaatregelen kunnen we alvast nemen om de wateroverlast te beperken en te verminderen en aan de andere kant voor de lange termijn, de lange rodtermijn. Daar kijk je naar structurele maatregelen, waarbij ook de bronmaatregelen aan bod komen en zo is dat ook hier in dat Water in Balans project Le Miers Oud Le Miers. Dus het is niet dat we daar geen aandacht aan besteden. Dat doen we wel degelijk. De terreinbeheerders zijn ook nauw betrokken bij het project vanaf dag één, zeg maar in de verkenning, maar ook in de totstandkoming van de maatregelen, dus daar is voldoende gelegenheid om, zeg maar, daar inbreng in te hebben. En ja, we hebben met zijn allen, dus terreinbeheerders, maar ook de provincie. De gedeputeerde was daar ook bij aanwezig en wij als waterschap ervoor gekozen om dat twee sporenbeleid uit te voeren. Vandaar dat hij toch dinsdag op het DB is en ik zelf van harte hoop dat het DB daar een klap op geeft. Maar bij deze.

U laat dat erbij, begrijp ik, Jeroen, op dit punt. Niet op dit punt, maar dat is de eerste keer dat ik ook mag zeggen deze vergadering. Bevrijdtray had nog beloofd de moed achter te stellen, maar die is niet gekomen. Even in de kamer van actieve informatie. Pech, we hebben u eerder gemeld dat wij beeldvormend het beleidsplan waterkeringen 13 december aan de orde zouden stellen tegen bijeenkomst die is verschoven naar de eerstvolgende themabijeenkomst 7 februari.

Februari uit mijn hoofd. Dus, dan weet u dat? Het

Het is een mededeling. Heeft u daar een vraag over? Nee, ik.

Ik heb nog wat voor de hand vragen. Oké.

Oké, dan ga ik eerst naar de dame hier aan de linkerzijde, want die waren voor u al actief.

Ik heb één rondvraag, namelijk is er regelmatig een stresstest van het waterschap in combinatie met organisaties? Als er een calamiteit is, stel ik voor eens in de twee jaar een test te doen. Zoals bij heel veel bedrijven gebeurt. Waarbij wij kijken naar als er een calamiteit zou zijn, weet ik wat, vier meter waterval. Ik noem maar wat, dat er dan in die hoogwatersituatie van alles moet gebeuren. Dan zal er samengewerkt moeten worden met gemeenten, met Defensie, zaken regelen. Dat zal met het waterschap zijn, er zijn betrokken Turk noodhulpdiensten zoals militaire dijkinspecties nodig en overstromingen zullen gesimuleerd moeten worden. Dat.

Dat is allemaal geregeld binnen de veiligheidsregio, waarbij het afhangt van de aard en omvang van de calamiteit. Als het niet tot opschaling leidt, heet het dan in technische termen in de eigen evaluatie, zoals nu met wateroverlast is onze eigen evaluatie. Het is natuurlijk wel zo dat je kijkt met externe expertise als je dat nodig vindt. Wat wij dan wel of niet goed hebben gedaan, hè? Dus u heeft een evaluatie gekregen. Of die pagina's en we zijn van plan om die door te trekken, hè? De komende maanden omdat we weten dat wat nu gevallen is, dat zal nog niet alles zijn wat uit de hemel op ons dak gaat komen. Maar de veiligheidsregio kent een strikte procedurele aanpak van hoe dat gedaan wordt. Uiteraard.

Uiteraard, maar dat is duidelijk. Dat moet zijn, maar het zou ook heel fijn zijn als er ook af en toe zo'n oefening van dat multidisciplinaire team is. En echt gewoon zo reëel mogelijk.

Kun je schriftelijk laten, ja, want u vraagt nu heel veel in één rond.

Rond blijft alleen maar de termijn doen jullie het eens en na 20 jaar. Of

Of nee nee nee nee, nee. Wel heel goed. Dank.

Dank u wel, voorzitter. Ik kwam niet zo heel lang geleden onze jeugdbestuurder tegen, die had ik nog niet eerder ontmoet en ik begreep dat zij al meer dan een half jaar niets meer van het waterschap had vernomen. Dus ik vroeg me af, hoe gaan we daarmee om nu wij toch binnenkort iets feestelijks in Nieuwendijk kunnen vieren, kunnen we haar daar op de een of andere manier bij betrekken? Dank.

Als ik het goed zeg, dan kijk ik ook even naar de rechterkant. Hebben wij op dit moment geen jeugdbestuurder meer. Ik heb ook formeel afscheid genomen van deze jeugdbestuurder, dus ik heb daar een heel leuk gesprek mee gehad als afronding van de periode dat deze jeugdbestuurder was. En onlangs heb ik haar nog op Radio 1 gehoord en toen heeft ze ook gezegd dat ze met heel veel plezier terugkijkt op die periode als jeugdbestuurder. Dus ik ben heel benieuwd wie u gesproken heeft, wanneer en waar, dan kan ik kijken of er misschien een nieuwe jeugdbestuurder op het.