Toespraak door Marijn Ornstein, voorzitter van de kring van dijkgraven
Want we hebben nog een programma met elkaar te gaan en daarvoor is het mijn eer om allereerst naar voren te vragen: Marijn Ornstein, dijkgraaf van Vallei en Veluwe, en ook voorzitter van de kring van dijkgraven. Dank.
Dank u wel, voorzitter. Geachte gouverneur, AB-leden, DB-leden, medewerkers van het Waterschap Limburg, familie, vrienden en andere collega's van Saskia. Beste Saskia, wat een eer om jou te mogen toespreken op de avond van je installatie. Een feestelijke avond, je installatie als dijkgraaf. Ik zou bijna zeggen, het feestelijke hoogtepunt van het jaar, al is dat natuurlijk een gewaagde uitspraak in een zaal vol Limburgers die net carnaval hebben gevierd, maar in ieder geval voor jou, Saskia, dubbel feest als geboren Limburgse. De eer valt mij ten deel. Het werd al gezegd als voorzitter van de kringvoorzitters van waterschappen. En daarom namens alle collega dijk- en watergraven heel hartelijk gefeliciteerd met je benoeming en installatie als dijkgraaf van het Waterschap Limburg en heel hartelijk welkom in onze kring. We hopen dat je je heel snel thuis zal voelen in ons midden. Wat is dat, die kringvoorzitters van waterschappen? En als rechtgeaarde jurist grijp ik dan meteen als eerste naar de statuten. Het doel is drieledig: het erkennen en bevorderen van een staatsrechtelijk en maatschappelijke juiste opvatting en uitoefening van het ambt en taak van voorzitters van waterschappen, het behartigen van de collectieve rechtspositionele belangen, het versterken van de onderlinge collegialiteit van de voorzitters van waterschappen. Kort gezegd, vakbekwaamheid, vakbond en gezelligheid. En namens de kring bied ik je dan ook graag een cadeau aan: een peperplant. En ik begrijp, dat behoeft uitleg. Ten eerste, peper zegt iets over jou. Peper is van oorsprong een Indiase specerij voor jou allerminst onbekend, aangezien je ervoor koos om tijdens je studie onderzoek te doen in India, een ervaring die uiteindelijk heel erg bepalend is geweest voor alle keuzes die je daarna hebt gemaakt. En ik kan me zo voorstellen ook de keuze om te solliciteren als dijkgraaf, gezien de niet aflatende waterschaarste in India met alle gevolgen voor het ecosysteem en de landbouw aldaar. Maar peper zegt ook iets over jou als persoon. Ik ken je nog niet heel goed, maar wij dronken eerder deze maand een kopje koffie en toen viel mij meteen op hoe vurig en energiek je bent. Ik zou bijna durven zeggen, een pittige tante. En dan vraag je je af, kan je dat nog wel zeggen, pittige tante? Nou, ik denk het wel, zeker als vrouw tegen vrouw sprekend en met vrouwelijke dijkgraaf. De SER bracht onlangs een rapport uit waaruit bleek dat voor elke vrouwelijke bestuurder in Nederland er zes mannelijke bestuurders tegenover staan. En de lat ligt dus niet heel erg hoog, maar ik ben blij om u te kunnen melden dat wij als waterschappen het een stuk beter doen. Nu jij erbij bent, Saskia, zitten wij op vijf vrouwen versus zestien mannen. En daarmee komen we ook hopelijk eindelijk op het punt dat op het moment dat er een nieuwe dijkgraaf aangekondigd wordt, we niet allemaal een grijze oude man verwachten. En dan komen we ook op de vraag, hoe moet de verhouding precies zijn voordat de functietitel wordt dijkgravin? Peper zegt ook iets over onze opdracht, wat ons te doen staat als waterschappen. Klimaatverandering heeft voelbare en zichtbare effecten op onze leefomgeving en de waterhuishouding in Nederland en daarmee dus ook op ons werk. Het heeft gevolgen voor hoe we hier samen de leefruimte kunnen gaan en moeten gaan inrichten. En in de afgelopen jaren is de puzzel van de ruimtelijke ontwikkeling in Nederland ingewikkelder geworden dan ooit en is de urgentie ook toegenomen om dat te doen. We hebben te maken met tal van ontwikkelingen die alle een claim leggen op de schaarse ruimte in Nederland, zoals de woningbouwopgave, energietransitie, landbouwtransitie en natuurherstel. En tegelijk met de noodzaak om ons te beschermen tegen te veel water, wordt het water ook steeds schaarser. Niet alleen de hoeveelheid, maar ook de kwaliteit en beschikbaarheid van schoon zoet water. En klimaatverandering komt steeds sneller en heviger op ons af, sneller dan verwacht, met grote, voorspelbare maar ook met onvoorspelbare effecten. En dat betekent wat voor de rol van de waterschappen. Vaak worden waterschappen nog gezien als technische uitvoeringsorganisaties die achteraf toetsen of er voldoende rekening is gehouden met het waterbelang, maar met de komst van de Omgevingswet en in combinatie met de eisen die gesteld worden als water en bodem echt sturend worden in de inrichting van ons land, verlangt dat dat wij als waterschappen een andere rol gaan aannemen, een stevigere rol, een proactievere rol, een pittigere rol. Want de keuzes die wij vandaag maken hebben gevolgen voor de toekomst en zoals in onze nationale omgevingsvisie staat: het is van belang dat onze leefomgeving zoveel mogelijk voorziet in de mogelijkheden en behoeften van de huidige generatie inwoners, zonder dat dit ten koste gaat van de toekomstige generaties. En dat brengt me bij de toekomstige generaties. Want hoe jong van geest de gemiddelde aanwezige hier vandaag ook mogen zijn, de jeugd heeft de toekomst en het mooie is, ze hebben er zin in. En dat zullen we ongetwijfeld ook straks gaan horen als Luxaal Oud, jeugdbestuurder van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, ons gaat toespreken. Hollands Noorderkwartier waar jouw waterschapswieg stond. De jongeren van nu zijn betrokken bij hun leefomgeving, hun toekomst en de politieke processen die daarmee te maken hebben. En dat heb ik ook gemerkt toen wij bij Waterschap Vallei en Veluwe een jeugdbestuur instelden in 2021 en over een aantal weken installeren wij ons tweede jeugdbestuur. En ik kijk er ontzettend naar uit om met hen aan de slag te gaan en hun ideeën te horen en hun zorgen serieus te nemen. Ons werk heeft veel raakvlakken met een groot aantal maatschappelijke ontwikkelingen die de jongeren rechtstreeks raken en hun vaak verfrissende ideeën kunnen ook de nodige smaak geven aan onze manier van werken. Ik denk daarom dat het niet meer dan logisch is om de jeugd bij ons werk te betrekken en ik hoop dan ook dat Waterschap Limburg snel weer een eigen jeugdbestuurder krijgt. Als waterschap hebben wij een dubbelfunctie. Enerzijds zijn we bezig met de verre toekomst. Hoe zorgen we dat ons land nog beschermd is en leefbaar is over tientallen jaren of zelfs honderden jaren? Daarbij kijken we soms verder vooruit dan welk ander bestuursorgaan dan ook in Nederland. Maar anderzijds zijn we ook gewoon bezig met de hier en nu, de waan van de dag in onze normale taken van beheer en onderhoud. En soms is ons werk ook zeer acuut in crisis- en calamiteitensituaties, zoals bijvoorbeeld bij hoogwater. En dat is voor iedereen hier in ieder geval heel helder. En zo kan een pepertje soms ook te heet zijn. En dan zijn we er voor elkaar, dan staan alle waterschappen klaar om collega's te helpen, zo ook met de heftige overstromingen die jullie in 2021 hebben mee moeten maken. Van alle hoeken uit het land kwamen mens en materieel om jullie te steunen en te helpen. De samenwerking, het gedeelde gevoel van verantwoordelijkheid en de doelgerichtheid die we dan ervaren is echt iets om als sector trots op te zijn en te koesteren. En zoals de waterschappen voor elkaar klaarstaan, zo staan de dijkgraven ook voor elkaar klaar. Dus investeer ook zeker in die relaties met je collega's. Als kring zijn we er graag voor je om je bij te staan met raad en daad en te delen in je eventuele smart, maar zeker ook om het samen een beetje leuk en luchtig te houden. En dat brengt me weer even terug bij het cadeau. Het is geen kant-en-klare peperplant, het is een doe-het-zelfpakket. Het begint met het planten van de zaadjes. Het is zeg maar waar je nu staat, aan het begin. Je staat op het punt om te beginnen aan een van de mooiste banen van Nederland. Excuus, gouverneur, ons werk is van essentieel belang, raakt iedereen in de samenleving en is tegelijkertijd heel simpel en immens complex. Geen dag is hetzelfde en je oogst wat je zaait. Ik hoop dat je met net zoveel plezier en voldoening de baan zal kunnen uitvoeren als ik in de afgelopen drie jaar heb mogen doen en ik kijk er naar uit, wij kijken er naar uit om met je te gaan samenwerken. Namens je nieuwe collega dijk- en watergraven heel veel succes, Saskia Borgers, geboren Limburgse die eindelijk weer terug is bij haar wortels. Limburg, Waterschap Limburg, hartelijk gefeliciteerd met jullie nieuwe dijkgraaf.
En zo krijg je het ingepeperd? Welkom bij de dijkgraven, ja, willen peperplantje. Veel succes. Wordt het toch een huis met een tuin? Dat hoor ik al. Goed.